Atrof-muhit va tabiatni muhofaza qilish texnologiyalari ilmiy-tadqiqot instituti
  • Faoliyat haqida
  • Funksiya va vazifalar
  • Xizmatlar
  • Qonunchilik

Фаолияти ҳақида

Тошкент сув таъминоти, канализация, гидротехника иншоотлари ва муҳандислик гидрогеологияси (ТошНИИ "ВОДГЕО") институти, 1960 йилда Марказий Осиё архитектура ва қурилиш илмий-тадқиқот институтида аҳоли пунктлари саноатининг сув хўжалиги лабораторияси сифатида ташкил этилган, 1964 йилда У "ВОДГЕО" Бутуниттифоқ илмий-тадқиқот институтида сув хўжалиги бўлими, 1978 йилда эса "ВОДГЕО" Бутуниттифоқ илмий-тадқиқот институтининг Тошкент филиалига айлантирилди. 1992 йил декабр ойидан бошлаб институт Ўзбекистон Республикаси Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг таркибий бўлинмаси ҳисобланади.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 21 апрелдаги ПҚ-2915-сонли "Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси фаолиятини ташкил этишни таъминлаш чора-тадбирлари тўғрисида" ги фармонини бажариш мақсадида, шунингдек, 2017 йил 26 апрелдаги 146-сонли ва 17-сонли, 91-сон буйруқларига мувофиқ. Гувоҳноманинг 2017 йил 21 августдаги 538681-сонли маълумотига кўра, Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси, Ўзбекистон Республикаси Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш илмий-тадқиқот институти иш фаолиятини бошлади.

ЎзР Давлат Экология қўмитаси ҳузуридаги Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш илмий-тадқиқот институти ТошИТИ "СУВГЕО", "ИТЛТИ АТМОСФЕРА" ва НПГП "Сувни бошқариш экологияси" нинг ҳуқуқий вориси бўлган.

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2018 йил 26 ноябрдаги 958-сонли "Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш соҳасидаги илмий тадқиқот базасини янада ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида" ги қарорини бажариш, шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Экология бўйича давлат қўмитасининг 2018 йил 29 ноябрдаги 417-сонли буйруғига асосан ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш "Ўзбекистон Республикаси Давлат экология қўмитаси ҳузуридаги Экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш илмий-тадқиқот институти""Ўзбекистон Республикаси Давлат экология қўмитаси ҳузуридаги Атроф-муҳит ва табиатни муҳофаза қилиш технологиялар илмий-тадқиқот институти" га айлантирилди.

Ҳозирги кунда институтда 41 нафар ходим ишлайди:

– Бошқарув ходимларининг 10 ходими;
– 4 та катта илмий ходим;
– 14 кичик илмий ходим;
– 4- техник ходимлар;
– 9- ёрдамчи ходимлар.

Улардан:
– 7 та фан номзодлари.

Институт саноат ва маиший чиқиндиларни қайта ишлаш ва йўқ қилиш, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш соҳасида меъёрий-услубий ҳужжатларни ишлаб чиқиш билан шуғулланади.

Институт фаолияти Табиатни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг табиий ресурсларни муҳофаза қилиш соҳасидаги долзарб ва истиқболдаги вазифаларини ҳал қилишга қаратилган. Ҳозирги вақтда чиқиндиларни ва табиий сувларни токсик моддалардан, оғир металлардан, биоген элементлардан тозалаш, сув, тупроқ ва тупроқларни нефт маҳсулотларидан тозалаш бўйича ишланмалар энг катта қизиқиш ва долзарбликдир.

Институт республикамиздаги ифлосланишни камайтириш ва саноат, қишлоқ хўжалиги ва коммунал объектлардан табиий сув манбаларига қуйиладиган чиқинди сувлар ҳажмини камайтиришга қаратилган.Сувни муҳофаза қилиш технологияларини ишлаб чиқиш бўйича асосий тадқиқот ташкилотларидан бири ҳисобланади, шунингдек ичимлик суви сифатини ошириш технологияларини ривожлантириш билан боғлиқ муаммоларни ҳал қилади. Шаҳар канализация тизимига ва очиқ сув ҳавзаларига тушириш меъёрларига эришиш, шу билан очиқ сув ҳавзалари ҳамда атроф-муҳитга антропоген босимни камайтиришга имкон берадиган маиший ва ишлаб чиқариш чиқинди сувлари, уларнинг аралашмаларини тозалаш ва тозалашдан сўнг қилинадиган тадбирларни ишлаб чикади.
 

Сув ресурсларини муҳофаза қилиш лабораторияси

Лаборатория маиший, саноат чиқинди сувлари ва уларнинг аралашмаларини тозалаш ва кейинги тозалаш технологиясини ишлаб чиқиш бўйича хизматларни тақдим этади, бу шаҳар канализация тизимига ва очиқ сув ҳавзаларига тушириш ставкаларига эришишга имкон беради ва шу билан очиқ сув ҳавзалари ҳамда атроф муҳитга антропоген босимни пасайтиради. Биотестинг хизматлари. ЗВОС, ЗЭП, ПДВ, ПДО, ПДС, РСВ каби меъёрий ҳужжатларни ишлаб чиқади.
 

"Чиқиндиларни қайта ишлаш ва утилизация қилиш технологияларини ишлаб чиқиш" бўлими

Республиканинг илмий ишланмаларини, институтнинг таркибий бўлинмасидаги олимлари ва мутахассисларни бирлаштирган, шу жумладан ўзининг илмий ва технологик ишланмаларини ҳамда республика иқтисодиёти тармоқларида иккиламчи хомашёдан фойдаланиш бўйича ишларни олиб боради.
 

Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш лабораторияси

Лаборатория фаолиятининг асосий йўналишлари:

– саноат корхоналаридан чиқадиган зарарли моддалар чиқиндиларидан ҳавонинг ифлосланишини камайтирадиган усул ва ускуналарни ишлаб чиқиш ва лойиҳалаш бўйича тадқиқотларни ўтказиш вазифаларини ҳал қилиш;

– атмосферани ифлослантирадиган заҳарли саноат, қишлоқ хўжалиги, маиший чиқиндиларни утилизация қилиш, қайта ишлаш ва йўқ қилиш;

– инвентаризация ҳажмини ишлаб чиқиш ва атмосферага ифлослантирувчи моддаларни чиқарилишини камайтириш бўйича чора-тадбирлар, корхоналарнинг экологик хавфи тоифасини ҳисоблаш.
 

Биохилма-хилликни сақлаш бўлими

Асосий муаммо шундаки, биологик хилма-хиллик барқарор эмас. У табиатнинг барча биологик қисмларининг ўзаро боғлиқлиги ва ўзаро боғлиқлигини тан олади. Кўпинча, ушбу тушунчанинг уч тури мавжуд:

– турларнинг биохилма-хиллиги - барча ўсимликлар ва ҳайвонларнинг, шу жумладан турли бактериялар ва микроорганизмларнинг хилма-хиллиги;

– генетик хилма-хиллик - турнинг генетик материалининг хилма-хиллиги ва улар орасидаги биохилма-хиллик;

– турли хил экологик тизимлар - экологик тизимларнинг бойлиги (масалан, тоғ ўрмонлари, чўллар ёки саванналар, чўллар ва денгизлар ва бошқалар).

Ушбу уч тур биргаликда биологик хилма-хилликни ташкил қилади. Шунинг учун ушбу даражаларнинг ҳар бирини сақлаб қолиш умуман биохилма-хилликни сақлаш учун жуда муҳимдир.
 

Ер ресурсларини муҳофаза қилиш лабораторияси

Асосий вазифалар Ўзбекистон Республикаси ҳудудида экологик-мелиоратив ҳолатни яхшилаш ва тупроқларнинг атроф-муҳитини муҳофаза қилишга қаратилган.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармонлари:

– "Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича ҳаракатлар стратегияси тўғрисида", 2017 йил 7 февралдаги УП-4947-сонли;

– "Ерларни муҳофаза қилиш, улардан оқилона фойдаланиш, геодезия ва картография фаолиятини такомиллаштириш, давлат кадастрини юритишни тартибга солиш устидан назоратни кучайтириш чора-тадбирлари тўғрисида" 2017 йил 31 майдаги УП-5065-сонли;

– Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 19 июлдаги "Ўрмонни бошқариш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида" ги қарори;

Ушбу фаолиятга тегишли бошқа меъёрий ҳужжатлар маълум даражада ушбу лабораториянинг илмий тадқиқотлари натижаларига хизмат қилади.
 

Институт ўз фаолияти давомида 2000 дан ортиқ илмий-тадқиқот ишларини якунлади, уларнинг аксарияти Ўзбекистон Республикаси, иттифоқ республикалари, ҳозирги МДҲ давлатлари, шунингдек чет элларда (Германия, Эстония) халқ хўжалиги объектларини лойиҳалаш ва қуришда ишлатилган.

Институт 2002 йилда Олий Мажлиснинг 8-сессиясида қабул қилинган "Чиқиндилар тўғрисида" ги Ўзбекистон Республикаси Қонунини ишлаб чиқишда иштирок этди, шунингдек 25 та меъёрий-услубий ҳужжатлар ишлаб чиқилди.

Институтнинг Халқаро форумлар, кўргазмалар ва танловларда намойиш этган ишлари қуйидагилар билан тақдирланди:

– СССР ва Уз ССР ВДНХ кўргазмаларида кумуш медаллар, 1 ва 2 даражали дипломлар олинган;

– Халқаро янги технологиялар ва маҳсулотлар ихтиролари кўргазмасида битта кумуш ва иккита бронза медал олинди (Женева, Швейцария);

– Соғлиқни сақлаш ва атроф-муҳит бўйича 1-Халқаро Конгрессда (Манила. Филиппин) иккита олтин медал олинди;

– энг яхши ихтиро учун ЎзР Патент идораси танловларида 1 ва 3 ўринлар ва совринлар олинди;

Институт ходимлари бир қатор халқаро дастурларда қатнашдилар.

Ўзбекистон Республикаси мустақиллигининг 29 йилида институт томонидан 300 дан ортиқ илмий лойиҳалар амалга оширилди, уларнинг асосийлари Бухоро нефтни қайта ишлаш заводи, Шўртан газ-кимё мажмуаси, Асака автомобил заводи, шунингдек Нукус, Урганч, Қораулбазар шаҳарлари сув таъминоти тизимларида амалга оширилди.

2004-2017 йилларда институт режалаштирилган тадбирлар доирасида Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Фан ва технологияларни мувофиқлаштириш ва ривожлантириш қўмитасининг Давлат илмий-техник дастури (кейинги ўринларда Ўзбекистон Республикаси Фан ва технологиялар агентлиги) бўйича илмий-тадқиқот ишларини олиб борди.

Ҳаммаси бўлиб 12 та грант, 8 та инновацион лойиҳа амалга оширилди, институт 29 та ишни якунлади, улар Республика табиатни муҳофаза қилиш жамғармаси маблағлари ҳисобидан молиялаштирилди.

Кореянинг "KOICA" халқаро ҳамкорлик агентлиги билан "Ўзбекистон Республикасида қайта ишлатиш учун қишлоқ хўжалиги чиқинди сувларининг шўрланиш даражасини пасайтириш технологияларини ишлаб чиқиш" қўшма лойиҳаси амалга оширилди.

Изланишлар ва тажриба-конструкторлик ишлари натижасида қурилмаларнинг прототиплари ишлаб чиқилди, технологияни такомиллаштириш, қимматбаҳо материалларни қимматбаҳо маҳсулотларни олиш учун қимматбаҳо материалларни маҳаллий ва чуқур қайта ишлаш билан алмаштириш:

Илмий-тадқиқот ишлари натижаларига кўра 250 муаллифлик гувоҳномалари, ГДР патентлари (Шимолий Берлиндаги тозалаш иншоотларини реконструкция қилиш), Чехословакия, Венгрия олинган. 1000 дан ортиқ илмий мақолалар маҳаллий ва хорижий нашрларда нашр этилган, 6 та Ўзбекистон Республикасининг патентлари олинган .

2016-2018 йилларда институт давлат грантлари асосида 1 та фундаментал ва 6 та амалий лойиҳаларни якунлади. Лойиҳалар доирасида 50 дан ортиқ илмий мақола ва тезислар нашр этилди, ходимлар маҳаллий ва халқаро конференцияларда маърузалар билан қатнашдилар.

Фойдали модел учун ариза Ўзбекистон Республикаси Патент идорасига рўйхатдан ўтказилди. ФАП 20180159-сон. Қаттиқ чиқиндиларнинг органик қисмини термал ва термокимёвий қайта ишлаш учун ўрнатиш (Пиролиз ўрнатиш).

Институт Ўзбекистон Республикаси Фан ва технологияларни ривожлантиришни мувофиқлаштириш қўмитаси (кейинги ўринларда Ўзбекистон Республикаси Фан ва технологиялар агентлиги) билан тузилган шартномалар бўйича давлат илмий-техник дастурларини амалга оширишда иштирок этди.

Ҳозирги кунда институт Ўзбекистон Республикаси Инновацион ривожланиш вазирлиги билан тузилган шартномалар асосида 2 та давлат бюджет мавзусини амалга оширади:

1. ПЗ-2017091249. Тўқимачилик корхоналарининг бўёқ чиқиндиларини фото-оксидланиш усули билан кейинги тозалаш технологиясини ишлаб чиқиш.

Ривожланган технологияни республиканинг мавжуд тозалаш иншоотлари ва тўқимачилик корхоналарида синаб кўриш мумкин.

Фотокимёвий оксидланиш усули ёрдамида оқава сувларни тозалашдан кейинги технологияни жорий этиш қуйидагиларга имкон беради: тўқималарни тугатиш корхоналари учун чиқинди сувларни тозалаш технологияси нархини пасайтириш, иншоотларнинг ишончлилигини ошириш, натрий хлорид (бинони жараёнида натрий сулфат ишлатилса) ва электр энергиясини истеъмолини камайтириш, тозаланган сувнинг токсиклигини камайтириш шаҳар канализациясига тушириш стандартларига мос келадиган сифат.

2. ПЗ-20170927296. Иккиламчи хом ашёнинг қайта тикланадиган манбаларидан метанол ўз ичига олган углеводородларнинг кенг нурли қисмини ишлаб чиқаришнинг модулли технологиясини ишлаб чиқиш.

Лойиҳа натижаларини амалга оширишда шаҳар ва бошқа аҳоли пунктларида қаттиқ чиқиндиларни йўқ қилиш, муқобил қайта тикланадиган иккиламчи хомашёдан энергия олишга ўтиш масалалари ҳал қилинмоқда.

Vazifa va funktsiyalari

Atrof-muhit va tabiatni muhofaza qilish texnologiyalari ilmiy-tadqiqot institutining asosiy faoliyati:

– sanoat korxonalaridan chiqadigan zararli moddalar chiqindilaridan havoning ifloslanishini kamaytirish;

– yer osti va yer usti suvlarining ifloslanishining oldini olish,

– tabiiy, sanoat, maishiy chiqindi suvlarni tozalash, chiqindi suvlarni tozalash jarayonida hosil bo‘lgan cho‘kindi qatlamlarni tozalash uchun zamonaviy, resurslarni tejaydigan, ekologik toza texnologiyalarni yaratish;

– ishlab chiqarish va iste’mol qilish chiqindilari bilan ishlash (zaharli sanoat, qishloq xo‘jaligi, maishiy chiqindilarni yo‘q qilish va qayta ishlash);

– atrof-muhitni muhofaza qilish sohasida me’yoriy-uslubiy hujjatlarni ishlab chiqish.

– ekologik xavfsizlik, atrof-muhitni muhofaza qilish va tabiiy resurslardan oqilona foydalanish, yer va suv resurslaridan oqilona foydalanish va saqlash muammolarini hal qilish.
 

Institutning asosiy vazifalari:

– atrof-muhitning hozirgi holatini, ifloslantiruvchi moddalarning flora va fauna ob’ektlariga ta’sirini tahlil qilish bo‘yicha chuqur fundamental va amaliy tadqiqotlar o‘tkazish;

– havoning ifloslanishini, suv va yer resurslarini kamaytirish, biologik xilma-xillikni saqlash, chiqindilarni qayta ishlash va yo‘q qilish bo‘yicha printsipial jihatdan yangi va samarali usullar hamda texnologiyalarni ishlab chiqish;

– atmosfera havosi, suv va yer resurslari ifloslanishining kamayishini ta’minlaydigan, shuningdek chiqindilarni qayta ishlash va yo‘q qilishni ta’minlaydigan maishiy va ishlab chiqarish maqsadlarida texnik vositalarni ishlab chiqish, eksperimental loyihalashtirish;

– ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish sohasida ilg‘or xorijiy texnologiyalar va yangiliklarni moslashtirish va amaliyotga tatbiq etish;

– ekologik muammolar bo‘yicha standartlar va talablarni ishlab chiqishda ishtirok etish va atrof-muhitni muhofaza qilish;

– ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish sohasida xorijiy ilmiy tadqiqot muassasalari va markazlari bilan hamkorlikni rivojlantirish, ilmiy konferentsiyalar, seminarlar, qo‘shma tadqiqotlar, loyihalar, stajirovkalar va xodimlarni tayyorlashni tashkil etish;

– yuqori malakali kadrlarni tayyorlashda, oliy o‘quv yurtlari o‘qituvchilarini ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish sohasidagi mutaxassislarni xalqaro standartlar darajasida qayta tayyorlash va malakasini oshirishda ishtirok etish.
 

Xo‘jalik shartnomalari bo‘yicha faoliyat

– O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 21 apreldagi PQ - 2916-sonli "2017 - 2021 yillarda chiqindilarni boshqarish tizimini tubdan takomillashtirish va rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida" gi farmoni ijrosi yuzasidan institut tomonidan "O‘zbekiston Respublikasi hududida qattiq maishiy chiqindilarni to‘plash me’yorlarini aniqlash bo‘yicha eksperimental o‘rganish va xronometraj ishlarini olib borish".

– "Tijorat mahsulotlarini olish uchun avtomobil shinalarini kompleks ravishda qayta ishlashning energiya tejaydigan usulini ishlab chiqish". Eskirgan avtomobil shinalarini yaxlit quruq usulda qayta ishlash texnologiyasini ishlab chiqish. Ekologik toza va iqtisodiy jihatdan maqbul usul va texnologiyadan foydalangan holda rezina buyumlar va ishlatilgan polimer materiallarning umumiy hamda har yili ishlab chiqarilgan salohiyatini qayta ishlash zavodining yangi texnologik sxemasini ishlab chiqish. (Ish tashabbuskor ravishda olib borildi, laboratoriya sinovlari uchun qoidalar mavjud).

– Bizning ekologik loyihalarni ishlab chiqishda tajribamiz bor 2017 yilda bo‘lim xodimlari tomonidan "INTER CAPS GROUP" MChJ kabi korxonalar va tashkilotlar uchun ZVOS va ZEP ishlari olib borildi (polipropilen va metall butlovchi qismlardan mahsulotlar ishlab chiqarish), MChJ "MAX MILLING LEADER" (DSU ishlab chiqarishni tashkil etish uchun), MChJ QK "MAXAM UZBEKISTAN" (konchilik sanoati uchun mo‘ljallangan patronli emultsion portlovchi moddalarni ishlab chiqarishni tashkil etish uchun) MChJ QK "METAL SOLUTION TEHNOLOGIES" (sanitariya-texnik buyumlar (latun armaturalari) ishlab chiqarish ustaxonasini tashkil etish uchun va boshqalar.

– TESlarining kul va tsiruf chiqindilaridan foydalangan holda gazni qayta ishlash zavodlaridan chiqadigan gaz chiqindilarini oltingugurt oksidlaridan sorbtsion-katalitik usul bilan tozalash texnologiyasini ishlab chiqish. Sanoat va issiqlik energetikasining qattiq chiqindilaridan elektrostantsiyalardan chiqadigan gaz chiqindilarini tozalash uchun, keyinchalik sanoat chiqindi suvlarini tozalash uchun sarflangan sorbtsiya-katalitik tizimidan foydalanish.

– Tibbiy chiqindilarni zararsizlantirish uchun termokimyoviy usul texnologiyasini ishlab chiqish.

– Eksperimental tadqiqotlar uchun respublikaning 6 ta viloyati tanlab olindi. Hududni 6 zonaga ajratish (janubiy, shimoliy, o‘rta zona va Farg‘ona vodiysi). Bular Toshkent shahri, Toshkent, Sirdaryo, Samarqand, Qashqadaryo, Namangan viloyatlari va Qoraqalpog‘iston Respublikasi. Respublikamizning 6 mintaqasida bahor-yoz va kuz davrlari uchun chiqindi yig‘ilishini aniqlash bo‘yicha ishlar olib borildi. Ushbu mavzuni ijrochilar jadvallarni, birlamchi kundalik yozuvlarni, sanitariya pasportlarini to‘ldirdilar, bahorgi va yozgi davrda bajarilgan ishlar to‘g‘risida to‘liq hisobot tayyorladilar. Respublikamizning 6 mintaqasi bo‘yicha olingan eksperimental ma’lumotlar tizimlashtirildi, olingan natijalar tahlili o‘tkazildi. Tahlil shuni ko‘rsatdiki, chiqindilarni to‘plash mintaqalar bo‘yicha har xil, shuning uchun har bir mintaqada tadqiqot ob’ektlariga individual yondoshish zarur.

– "Navoiy kon-metallurgiya kombinatini 2026 yilgacha innovatsion rivojlantirish dasturi" doirasida shartnomaviy ishlar olib borilmoqda. Malik-Rabat qishlog‘ining Navoiy uchastkasining IES tabiiy shamollatish bilan tozalash inshootlarini loyihalash bo‘yicha tavsiyalar beriladi, quvvati kuniga 4200m. "

Qoraqutan konining ma’dan suvlarini tozalash va ulardan texnik ekinlarni sug‘orishda foydalanishga imkon beradigan texnologik sxema ishlab chiqilmoqda.

– O‘zbekistonning odatdagi qishloq aholi punktlarida maishiy chiqindi suvlarni tozalashning texnologik sxemalari variantlarini ishlab chiqish bo‘yicha ilmiy ishlar olib borildi.

– O‘zbekistonning odatdagi qishloq aholi punktlarida maishiy chiqindi suvlarni tozalashning texnologik sxemalari variantlarini ishlab chiqish bo‘yicha ilmiy ishlar olib borildi. Olingan ma’lumotlarning tahlili shuni ko‘rsatdiki, tozalash jarayoni tabiiy shamollatish bilan inshootlarni o‘z ichiga olgan murakkab tozalash sxemasi yordamida barqaror davom etmoqda. Bunday sxemalardan foydalanish ochiq suv havzalariga oqizish uchun tozalangan chiqindi suvlarning sifatiga erishish, suv oqimlarining ifloslanishining oldini olish, ularga antropogen yukni kamaytirish va atrof-muhitning ekologik farovonligini saqlashga imkon beradi.

Atrof-muhitni muhofaza qilish chora-tadbirlari bo‘yicha berilgan tavsiyalar "Shurtanneftegaz" MChJ, "Gazlineftegazdobыcha" MChJ, "Ustyurtgaz" MChJ, "Andijanneft" MChJ konlarida qazish quduqlarini qurish paytida burg‘ulash chiqindilaridan foydalanish / yo‘q qilish qoidalarini ishlab chiqishda O`ZLTINEFTGAZ tomonidan ishlatilgan.

– Bektimir tozalash inshootlarida tabiiy mikrobiologik hamjamiyatdan foydalangan holda oziq-ovqat sanoati korxonalarining maishiy va chiqindi suvlari aralashmasini aerobik tozalash jarayonining ishlab chiqilgan texnologiyasi qo‘llaniladi va qayta ishlash vaqtini qisqartirish va yuqori sifatli chiqindi suvlarni tozalashga imkon beradi.

– Angren-Pap temir yo‘l liniyasidan yomg‘ir suvini tozalash bo‘yicha ishlab chiqilgan tavsiyalar Angren-Pap temir yo‘l liniyasi uchastkalarini tozalash inshootlarini qurishda amalga oshiriladi.

Berlin, Germaniya, "LARProcessAnalysersAG" firmasi bilan birgalikdagi ishlar bo‘yicha Hamkorlik to‘g‘risidagi Bitimga muvofiq ko‘plab ishlar amalga oshirilmoqda.

"To‘qimachilik mahsulotlaridan chiqindi suvlarni bo‘yoqlardan elektrokimyoviy usul bilan tozalashning chiqindisiz texnologiyasi" joriy etildi:

– "ShizoratTekstilmash" tozalash inshootlarida, Buxoro viloyati, Jandor tumani

– Amin Invest Interneshnl QKning tozalash inshootlarida, Samarqand viloyati.

– "GLORIAINVESTTEKS" MChJ, Farg‘ona viloyati, O‘zbekiston viloyati, Katta Qaynar qishlog‘ining chiqindi suvlarini tozalash uchun tozalash inshootlari loyihasi ishlab chiqildi.

– Turkmanistonning Serdar va Bereket shaharlarida kanalizatsiya tozalash inshootlari, IFODAAGROKIMYOHIMOYAda o‘simliklarni himoya qilish uchun pestitsidlar ishlab chiqarish natijasida sanoat chiqindi suvlarini tozalash inshootlari qurildi.

– "Toshkenttramvayi" QQ, "JarkurgonnegtQaytalishlash" QK, Jarqo‘rg‘on, Guliston tozalash inshootlari loyihalari ishlab chiqilgan.

– Bektimir tozalash inshootlari ishini kuchaytirish bo‘yicha tavsiyalar ishlatilgan, Salar tozalash inshootlarida sinovlar olib borilmoqda.

– "LUKOYL Uzbekistan Opereyting Kompani" MChJ H / D-sonli UZ-20-8009-0035, 2020 yildagi OBP Jarquduq biologik tozalash inshootini texnik ko‘rikdan o‘tkazish.

– GNTP № A7-001 "Qattiqlashtirilgan burg‘ulash qalamchalarini o‘z ichiga olgan tuproqni unumdor tuproq qatlami sifatiga qayta tiklash texnologiyasini ishlab chiqish" 2015-2017 yillar.

– GNTP № A7-003, "Tabiiy mikrobiologik hamjamiyatdan foydalangan holda oziq-ovqat sanoati korxonalaridan maishiy va chiqindi suv aralashmasini tozalash texnologiyasini ishlab chiqish".

– GNTP № A7-004 "Tabiiy suvlarni tabiiy seolitlar va uglerod o‘z ichiga olgan sorbentlar yordamida organik va noorganik ifloslanishlardan tozalashning samarali texnologiyasini ishlab chiqish";

– X/D № 11/01 - 2017 yil Goskomekologiya RUz ,, "O‘zbekiston qishloq joylaridagi tipik qishloqlar uchun chiqindi suvlarni tozalash va loyqalarni qayta ishlash sxemasini ishlab chiqish", 2017 y.


Innovatsion rivojlanish vazirligi va Mulkni boshqarish davlat qo‘mitasining Ekologik jamg‘armasiga o‘tkazilgan loyihalar:

1. Tuproqdagi suvda eruvchan tuzlarning tarkibini kamaytirish texnologiyasini ishlab chiqish.

2. Sirdaryo viloyatida keng tarqalgan tuproq unumdorligini tiklash texnologiyasini ishlab chiqish.

3. Bobotog tog‘ tizmalarining tabiatini o‘rganish va hududda milliy bog‘ni tashkil etishning ilmiy asoslarini ishlab chiqish.

4. Toshkent shahrining bog‘lari va maydonlarida o‘sadigan daraxtlar va butalarning fitosanitar holatini o‘rganish, muammolarni bartaraf etish choralarini ishlab chiqish.

5. Invaziv turlarning tarqalishi va ta’sirini minimallashtirish bo‘yicha chora-tadbirlarni ishlab chiqish orqali bioxilma-xillikni saqlash.

6. "Bobotog tizmalarining tabiatini o‘rganish va hududda milliy bog‘ni tashkil etishning ilmiy asoslarini ishlab chiqish"

7. "Parrandachilik korxonalaridan chiqindi suvlarni tozalash uchun bioinjeneriya moslamasini yaratish"

8. "Chiqindi suvlarini biologik tozalash uchun reaktiv shamollatish tizimlaridan foydalanish imkoniyatlarini o‘rganish"

9. "Avtotransport chiqindilaridan atrof-muhitga yetkazilgan zararini baholash metodologiyasini ishlab chiqish"

10. "Qurilish sanoatining gaz va chang bilan ifloslanishini kamaytirish uchun qurilishni loyihalashtirishni takomillashtirish va samaradorligini oshirish"

11. "Ekinlarni sug‘orishda hosil bo‘lgan kollektor-drenaj suvlarini qayta ishlatish bilan tuproqqa salbiy ta’sirini kamaytirish texnologiyasini ishlab chiqish".

12. "Ekinlarni tozalangan oqava suv bilan sug‘orishda tuproqlarning ekologik va meliorativ holatini yaxshilashga qaratilgan tavsiyalar ishlab chiqish".

Atrof-muhit va tabiatni muhofaza qilish texnologiyalar ilmiy-tadqiqot instituti tomonidan taqdim etiladigan xizmatlar

– Atrof-muhitga antropogen bosimni pasaytirish maqsadida shahar kanalizatsiya tizimiga va ochiq suv havzalariga quyilish stavkalariga erishishga imkon beradigan, biologik suv havzalarida maishiy va sanoat va ishlab chiqarish chiqindi suvlari va ularning aralashmalarini tozalash va keyingi tozalash bo‘yicha texnologiyalarni ishlab chiqish va tavsiyalar berish;

– Kichik aholi punktlarining chiqindi suvlarini tozalash bo‘yicha ishlarni bajarish;

– Neft konlaridan neytrallangan burg‘ulash chiqindilarining toksikligini aniqlash;

– Biotesting ishlarini bajarish bo‘yicha xizmatlar;

– ZVOS, ZEP, PDV, PDO, PDS, RSV kabi me’yoriy hujjatlarni ishlab chiqish.

– Atrof muhitga ta’sir qilish to‘g‘risidagi bayonotlar loyihasini ishlab chiqish (ZVOS). Institut xodimlari atrof-muhitni muhofaza qilish hujjatlarini ishlab chiqadilar.

Tashkilotlar vakillari va barcha manfaatdor shaxslarga chiqindi suvlarni biologik tozalash va qo‘shimcha tozalash, chiqindi suvlarni fizik-kimyoviy tozalash, suv resurslarini ifloslanishdan muhofaza qilish, me’yoriy hujjatlarni ishlab chiqish bo‘yicha maslahat xizmatlari ko‘rsatiladi.

Barcha ilmiy-tadqiqot loyihalari va loyihalari shartnoma asosida amalga oshiriladi.

Barcha ishlar normativ-uslubiy hujjatlar, tabiatni muhofaza qilish va tabiiy resurslardan foydalanish sohasidagi metodikalar asosida amalga oshiriladi.


O‘zbekistondagi korxonalarga shartnomaviy xizmatlar ko‘rsatildi:

• AGMK;
• NKMK
• NXK O‘zbekneftgaz - barcha korxonalar
• "GM UZBEKISTAN" OA
• UzMetkombinat
• Sanoat qurilish materiallari vazirligi
• Davlat geologiya qo‘mitasi
• Sog‘liqni saqlash vazirligi
• Qishloq xo‘jaligi vazirligi
• Tuproqshunoslik va agrokimyo ilmiy tadqiqot instituti
• O‘zbekiston Respublikasi tuproq tarkibi va yer resurslari zahirasini sifatini tahlil qilish markazi
• O‘zbekiston Respublikasi Geodeziya, kartografiya va davlat kadastri bo‘yicha davlat qo‘mitasi
• Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi
• Toshkent irrigatsiya va qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash muhandislari instituti. "Tuproqshunoslik va dehkonchilik " kafedrasi
• MChJ LUKOYL Uzbekistan Opereyting Kompani
• "Navoiy kon-metallurgiya kombinati" davlat korxonasi
• IPOOO "Surhan Gas Chemical Operating Company"
• "Neft va gaz konlari geologiyasi hamda qidiruv instituti" AJ
• " O’ZLITINEFTGAZ " OA
• MChJ "EcoTechGeoEngineering" ilmiy-tadqiqot markazi
• "TEXNOPROMEKSPERTIZA" MChJ
• "EKOPROM" ChF
• "UzPARRANDASANOAT" uyushmasi
• O‘zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi. Yagona mijozlarga xizmat
• "BEKABADTSEMENT" OAJ
• XK MChJ "KNAUFGIPS BUXARA"
• "CAMELLIA GROUP" MChJ
• "PRIME CERAMICS" MChJ
• "BUXARAGIPS" AJ QK
• MChJ Shijoat-Tekstil-Mash
• O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi
• Ekologiya va tabiiy hududlar davlat qo‘mitasining bioxilma-xillikni muhofaza qilish boshqarmasi
• O‘zbekiston Respublikasi Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining hududiy boshqarmalari
• O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining Botanika instituti
• O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Zoologiya instituti
• Toshkent davlat agrar universiteti
• O‘rmon xo‘jaligi davlat qo‘mitasi/
• O‘zbekiston Respublikasi O‘rmon xo‘jaligi davlat qo‘mitasi
• Qoraqalpog‘iston Respublikasi O‘rmon xo‘jaligi qo‘mitasi
• Viloyat o‘rmon xo‘jaligi boshliqlari va direktorlari
• O‘zbekiston Respublikasi Milliy universiteti
• "Olmaliq kon-metallurgiya kombinati" OAJ
• Navoiy kon-metallurgiya kombinati
• Bekobod tsement zavodi
• Jizzax tsement zavodi, Jizzax (O‘zbekiston)

Qonunchilik

Institut Oliy Majlisning 2002 yilda 8-sessiyasida qabul qilingan O‘zbekiston Respublikasi Qonunini "Chiqindilar to‘g‘risida" ishlab chiqishda ishtirok etdi. Institut xodimlari quyidagi me’yoriy hujjatlarni ishlab chiqdilar:
 

Nomlanishi

Kim tomonidan va qachon tasdiqlangan

1

O‘zRH 84.3.5: 2004 - oqava suvlarni tozalashning texnik jihatdan erishiladigan ko‘rsatkichlarini hisobga olgan holda, suv havzalariga va yer yuziga ifloslantiruvchi moddalarning ruxsat etilgan maksimal chiqindilarini hisoblash bo‘yicha ko‘rsatmalar.

O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining 13.01.2004 yildagi 71-TK-sonli qarori

2

O‘z RH 84.3.6: 2004 - ifloslantiruvchi moddalarni suv havzalariga va yer yuziga chiqindilarni tozalashni texnik jihatdan erishiladigan ko‘rsatkichlarini hisobga olgan holda tartibga solish bo‘yicha ko‘rsatmalar.

O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining 13.01.2004 yildagi 71-TK-sonli qarori

3

O‘zRH 84.3.7: 2004 - oqava suvlarni tozalashning texnik jihatdan erishiladigan ko‘rsatkichlarini inobatga olgan holda ifloslantiruvchi moddalarni suv havzalariga va yer qa’riga to‘kishining maksimal ruxsat etilgan normalari loyihalarini ishlab chiqish va bajarish tartibi.

O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining 13.01.2004 yildagi 71-TK-sonli qarori

4

O‘zRH 84.3.8: 2004 - Chiqindilarni xavfini baholashning keng qamrovli metodikasi

O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining 13.01.2004 yildagi 71-TK-sonli qarori

5

O‘z RH 84.3.10: 2004 - O‘zbekiston Respublikasi hududida simob o‘z ichiga olgan mahsulotlar bilan ishlash tartibi to‘g‘risidagi nizom.

O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining 13.01.2004 yildagi 71-TK-sonli qarori

6

O‘z RH 84.3.11: 2004 - simob, uning birikmalari, tarkibida simob bo‘lgan chiqindilar va simob to‘ldirilgan qurilmalar bilan ishlashga qo‘yiladigan talablar.

O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining 13.01.2004 yildagi 71-TK-sonli qarori

7

O‘zRH 84.3.15: 2005. - Tabiatni muhofaza qilish. Chiqindilarni ishlab chiqarish va iste’mol qilishni boshqarish. Chiqindilarni inventarizatsiyasini tashkil etish va o‘tkazish tartibi.

O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining 28.10.2005 yildagi 72-TK-sonli qarori

8

O‘z RH 84.3.16: 2005 - Tabiatni muhofaza qilish. Ishlab chiqarish va iste’mol chiqindilarini boshqarish. Ishlab chiqarish chiqindilarini yo‘q qilish chegarasini aniqlash bo‘yicha uslubiy ko‘rsatmalar

O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining 28.11.2005 yildagi 74-TK-sonli qarori

9

O‘zRH 84.3.17: 2005 - Tabiatni muhofaza qilish. Ishlab chiqarish va iste’mol chiqindilarini boshqarish

O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining 28.11.2005 yildagi 74-TK-sonli qarori

10

O‘zRH84.3.18: 2005

 Tabiatni muhofaza qilish. Ishlab chiqarish va iste’mol chiqindilarini boshqarish. Chiqish pasporti

O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining 28.10.2005 yildagi 72-TK-sonli qarori

11

O‘zRH84.3.19: 2005 - Tabiatni muhofaza qilish. Ishlab chiqarish va iste’mol chiqindilarini boshqarish. Atamalar va ta’riflar

O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining 28.10.2005 yildagi 72-TK-sonli qarori

12

O‘z RH 84.3.21: 2005 - Tabiatni muhofaza qilish. Chiqindilarni ishlab chiqarish va iste’mol qilishni boshqarish. Chiqindilarni ishlab chiqarish standartlarini aniqlash bo‘yicha ko‘rsatmalar

O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining 12.12.2005 yildagi 76-TK-sonli qarori

13

O‘zRH 84.3.22: 2006 - ishlab chiqarish va iste’mol chiqindilarini boshqarish. Chiqindilarni inventarizatsiya qilish loyihalarini kelishish va tasdiqlash tartibi va ularni yo‘q qilish chegaralari

O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining 05.05.2006 yildagi 79-TK-sonli qarori

14

O‘zRH 84.3. 23: 2007 - Tabiatni muhofaza qilish. Ishlab chiqarish va iste’mol chiqindilarini boshqarish. Axlatxonalar va chiqindilarni yo‘q qilishning davlat kadastrini yuritish bo‘yicha ko‘rsatmalar

O‘zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo‘mitasining 30.05.2007 yildagi 81-TK-sonli qarori

 

 

  • Харита
  • Ximoyalangan tabiiy hudud
  • Ochiq ma'lumotlar
  • Aloqalar

«Atrof-muhit va tabiatni muhofaza qilish texnologiyalari» Ilmiy-tadqiqot instituti
 

1.

Direktor

Raximov
Zokir Ismoiljanovich  

Tel.: +998 71 277 69 83

El.pochta: 
eco_nii[at]uznature.uz

2.

Ilmiy ishlar bo‘yicha
direktor o‘rinbosari
Buriev
Salimjon Samedjanovich

Tel.: +998 712 77 69 83

El.pochta:
eco_nii[at]uznature.uz 

3.

Ilmiy kotib Samiev
Luqmon Nayimovich
Tel.: +998 71 277 89 22

4.

“Biohilmahillikni saqlash” bo‘lim boshlig‘i Urinova
Adolat Abduvasievna

Tel.: +998 71 277 89 22

El.pochta:
adolat.urinova[at]mail.ru

5.

Chiqindilarni qayta ishlash va utilizatsiya qilish texnologiyalarni ishlab chiqish bo‘limi boshlig‘i Safaev
Maxamadzaxid Abidjanovich
Tel.: +998 71 277 23 85
6. Suv resurslarini muhofaza qilish laboratoriyasi mudiri Shapovalova Lyubov Mixaylovna Tel.: +998 71 277 23 85
7. Er resurslarini muhofaza qilish laboratoriyasi mudiri Axatov
Abdusamat
Tel.: +998 71 277 23 85
8. Atmosfera havosini muhofaza qilish laboratoriyasi mudiri Xodjiev
Alisher Kuldashevich
Tel.: +998 71 277 23 85
9. Ilmiy ishlarni tijoratlashtirish bo‘limi boshlig‘i Uralov
Erkin Kungirbaevich
Tel.: +998 71 277 23 85