Атмосфера ҳавоси ва oзон қатлами
  • Фаолият ҳақида
  • Функция ва вазифалар
  • Хизматлар
  • Қонунчилик

Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш бошқармаси

 

Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш бошқармаси Ўзбекистон Республикаси экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг (кейинги ўринларда Давлат экология қўмитаси деб юритилади) таркибий бўлинмаси ҳисобланади.

 

Давлат экология қўмитаси Ўзбекистон Республикаси “Табиатни муҳофаза қилиш тўғрисида”ги қонуни, Ўзбекистон Республикаси “Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш тўғрисида”ги қонуни, Ўзбекистон Республикаси экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг Низоми, Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис қарорлари, Ўзбекистон Республикаси Президентининг қарор ва топшириқлари, Вазирлар Маҳкамасининг қарор ва топшириқлари, Ўзбекистон Республикаси экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг буйруқ ва топшириқлари асосида иш олиб боради.

 

Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш бошқармаси Ўзбекистон Республикаси экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитасининг барча таркибий бўлинмалари билан ҳамкорликда иш олиб боради.

 

Давлат экология қўмитаси Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш Вазирлиги ҳузуридаги Давлат санитария эпидемология назорати, Ўзбекистон Республикаси ИИВ Йўл Ҳаракати Хавфсизлиги бошқармасининг атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш соҳасидаги фаолиятини мувофиқлаштиради.

 

Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш бошқармаси жамоат ташкилотлари ва аҳоли билан ўзаро алоқада бўлиб уларга методик ёрдам беради, атроф-муҳитни муҳофаза қилиш соҳасидаги инспекторларнинг ишларини биргаликда ташкил қилади ва амалий ёрдам беради.
 

Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш соҳасидаги халқаро келишувлар Ўзбекистон Республикасининг Монреал протоколида кўрсатиб ўтилган озон қатламини муҳофаза қилиш тўғрисидаги мажбуриятларини бажариш тўғрисида

 

Ўзбекистон Республикаси БМТнинг «Озон қатламини муҳофаза қилиш тўғрисида»ги Вена Конвенциясининг тарафи ҳисобланади. Вена Конвенциясини имзолаш орқали Ўзбекистон Республикаси қуйидаги мажбуриятларни қабул қилди:

 

– озон қатламининг ҳолатини тизимли мунтазам кузатиш ва бошқа тегишли параметрлар;

– озон қатламининг ҳолатини ўзгартириш ёки ўзгартириш имкониятини яратиб, ушбу фаолият салбий таъсирга эга эканлиги аниқланса, ўз юрисдикциясига кирадиган инсон фаолиятини назорат қилиш, чеклаш, камайтириш ёки олдини олиш учун тегишли қонуний ёки маъмурий чоралар кўриш;

– Ушбу Конвенция протокол ва иловаларни амалга ошириш учун келишилган чора тадбирлар, процедуралар ва стандартларни ишлаб чиқишда ҳамкорлик қилиш;

– Ушбу Конвенция ва протоколларни самарали бажариш мақсадида ваколатли халқаро органлар билан ҳамкорлик қилиш.

 

«Озон қатламини ҳимоя қилиш тўғрисида»ги Вена Конвенцияси кўп томонлама экологик келишувдир. 1985 йилда Вена конференциясида келишиб олинди ва 1988 йилдан кучга кирди, бу озон қатламини ҳимоя қилиш бўйича халқаро ҳаракатлар учун асос бўлиб хизмат қилади.

 

Озон қатламини бузадиган моддалар бўйича Монреал протоколи озон қатламини истеъмол қилишни чеклаш орқали озон қатламини ҳимоя қилиш бўйича Вена конвенциясига оид халқаро протоколдир.

 

Монреал протоколига кўра, қуйидаги тузатишлар имзоланди ва ратификация қилинди: Лондон (10 июн 1998 йил), Копенгаген (10 июн 1998йил),Монеал (31 октябр 2006 йил), Пекин(31октябр 2006 йил).
 

 

Статус

Сана

Ҳужжат номи

Озон қатламини ҳимоя қилиш бўйича Вена конвенцияси 1985 йил март

Қўшилиши

18.05.1993 й.

Ташқи ишлар вазирлигининг 1993 йил 10 майдаги 11/2734-сонли БМТ бош котибига йўллаган хати

Озон қатламини бузувчи моддалар бўйича Монреаль протоколи (МП) (16 сентябр 1987 йил)

18.05.1993 й.

МП бўйича Лондон тузатиши (июнь 1990 йил)

Имзоланган

10.06.1998 й.

Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси қарори 01.05.1998 г.№ 627-I

МП бўйича Копенгаген тузатиши (июль 1992 йил)

Имзоланган

10.06.1998 й.

Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси қарори 01.05.1998 й., № 628-I

МП бўйича Монреал тузатиши (ноябрь 1999 йил)

Ратификация

31.10.2006 й.

Ўзбекистон Республикаси қонуни № 45, 7 сентябр 2006 й.

МПнинг Пекин тузатиши (декабрь 2002 йил)

Ратификация

Ўзбекистон Республикаси қонуни № 44, 7 сентябр 2006 й.

МПнинг Кегайли тузатиши (2016 йил)

-

-

Ўзбекистон Республикаси томонидан ўрганилмоқда

 

Республика Монреал протоколи ва тузатишлар доирасида озон емирувчи моддаларнинг барча глобал эмиссияларини тартибга солиш бўйича профилактика чораларини таъминлайди, бошқа давлатлар билан савдо-сотиқни тартибга солади.

 

Озонни емирувчи моддаларни истеъмолдан босқичма-босқич воз кечишда тараққиётни таъминлаш учун Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Макамасининг қуйидаги қарорлари қабул қилинди:

 

– 24.01.2000 йилда 20-cонли “Озон қатламини ҳимоя қилиш сохасидаи шартномалар бўйича Ўзбекистон Республикасининг халқаро мажбуриятларини бажариш чора-тадбирлари тўғрисида”ги, унинг доирасидаги ОЕМдан фойдаланишни тўхтатиш бўйича миллий дастур қабул қилинди:

– 14.03.2000 йилда 90-sonли "Ўзбекистон Республикасига олиб кириш ва Ўзбекистон Республикасидан олиб чиқишни тартибга солиш тўғрисида";

– 11.11.2005 йилда 247-сонли "Ўзбекистон Республикасига олиб кириш ва Ўзбекистон Республикасидан олиб чиқишни тартибга солиш ва уларни ўз ичига олган маҳсулотларни олиб чиқишни такомиллаштириш тўғрисида".

 

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2018 йил 9 январдаги “Ўзбекистон Республикасига импорт ва Ўзбекистон Республикасидан экспортни тартибга солиш янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида"ги 17-сонли қарори хамда тадбиркорлик субъектларига 2018 йил 1 июлдан бошлаб “Ягона дарча” тамойили бўйича давлат хизматдарини кўрсатишга қаратилган ўз ичига олган маҳсулотлар қабул қилинди.

 

Ўзбекистон учун Монреал протоколи доирисида қабул қилинган мажбуриятларнинг бажарилишига риоя қилишнинг стратегик йўналиши 2030 йилга ГХФУлар истеъмолининг тўлиқ тўхтатилиши ҳисобланади.

 

Амалга оширилган ишлар самарасини берди. Бугунги кунга келиб Республикада муомаладан 99.9% ОЕМ тўлиқ чиқарилди, бу эса Монреал протоколи томонидан режалаштирилган муддатлардан анча олдинда.

 

Таъкидлаш жоизки, ОЕМдан фойдаланишни тўхтатиш бўйича Миллий дастурни амалгаошириш натижасида Ўзбекистон Монреал протоколи ва унинг тузатишлар доирасида қабул қилинган барча мажбуриятларга тўлиқ риоя қилиш режимида турибди.

 

Давлат экология қўмитаси ва Ўзбекистон Республикаси Давлат божхона қўмитаси ўртасида доимий ҳамкорлик амалга оширилмоқда.

 

Миллий дастур доирасида ОЕМ истеъмолини давлат томонидан тартибга солиш чора-тадбирлари амалга оширилди, шунингдек 2000-2007 йилларда Ўзбекистон Республикасида ГЭФ, ЮНЕП халқаро ташкилотлар ёрдамида 3356,194 минг АҚШ доллари қийматидаги бешта лойиҳа амалга оширилди. Шунингдек, ҳукумат қарорига мувофиқ Ўзбекистонда халқаро экологик фонд/БМТ лойиҳаси ўтиш даври иқтисодиёти бўлган мамлакатлар минтақасида ГХФУларни жадал қисқартирилишининг дастлабки бажарилиши лойиҳаси амалга оширилди. Ушбу қарорни амалга ошириш мақсадида 2013-2018 йилларда умумий қиймати 2109,789 минг АҚШ долларига тенг лойиҳалар амалга оширилди.

 

2019 йил июл ойида Ўзбекистонда ГХФУ истеъмолдан ноль озон емирувчи қувватга эга ва глобал исиш салоҳияти паст бўлган энергия самарадор технологияларни илгари суриш орқали чиқишининг тўлиқ якунлаш лойиҳасининг 2-босқичи ишга туширилди. 2019-2024 йилларда амалга ошириладиган лойиҳанинг умумий бюджети 8646700 АҚШ долларини ташкил этади.

 

Ушбу лойиҳа доирасида қуйидаги фаолиятни амалга ошириш режалаштирилган:

 

– ГФХУ истъмолини олиб ташлаш ва ГФХУ импорт/экспорт назорати бўйича миллий қонунчиликни, шунингдек Европа иттифоқи ва бошқа мамлакатларнинг илғор қонунчилигини мослаштириш орқали ОЕМларни муқобилларини такомиллаштириш;

– давлат божхона қўмитасининг ОЕМларн импорт/экспортини назорат қилиш бўйича мутахассисларнинг салоҳиятини мустаҳкамлаш, шунингдек ОЕМ ва ўз ичига олган ускуналарнинг муқобилларни мустаҳкамлаш;

– катта объектларда ГФХУ ларни камайтиришучун мониторинг лойиҳасини синовдан ўтказиш;

– озон қатлами билан боғлиқ масалалар бўйича жамоатчилик ва истеъмолчиларнинг хабардорлигини ошириш;

– совутиш ва ҳавони тозалаш соҳасида аёлларнинг роли ва озон қатламини муҳофаза қилиш бўйича кенг қамровли сўров ўтказиш, ОКВ секторида гендер жиҳатларини ҳособга олиш бўйича йўл ҳаритаси лойиҳасини ишлаб чиқиш;

– 6 та янги (қайта ишлаш бўйича 4 та ва қайта тиклаш бўйича 2 та) ва 6 та (қайта ишлаш бўйича 5 та ва қайта тиклаш бўйича 1 та) марказларни қайта ишлаш учун совутгичлардан камида 3000 кг қайта ишлаш ва 1000 кг ГХФУ ни тиклаш бўйича фаолиятни такомиллаштириш;

– давлат муассасалари тижорат объектлари , шунингдек ўқув марказларида камида 5 та намойиш лойиҳасини амалга ошириш;

– Ўзбекистоннинг импорт/экспортини тартибга солиш соҳасидаги асосий ютуқлари ва улар таркибидаги маҳсулотлар:

ОЕМ ва уларнинг таркибидаги маҳсулотларни импорт/экспортга лицензиялаш тизимини жорий этиш, такомиллаштириш ва ишга тушириш таъминланди;

 Ўзбекистон Республикаси Монреал протоколи ва унинг барча тузатишлар доирасида қабул қилинган мажбуриятларга риоя этиш режимига амал қилиб келмоқда.

 

Маълумот учун.

Кигайли ўзгартириш ГХФУ истеъмолини босқичма босқич камайтириш тўғрисида Монреал протокол томонларининг 28-йиғилишида Кигали (Руанда) 2016 йил 15 октябрда қабул қилинган. Озонни емирувчи моддалар учун муқобил сифатида ишлатиладиган ГХФУлардир . Кигали ўзгартиришини ратификация қилган давлатлар ГХФУ деб номланувчи ушбу газларнинг прогнозлаштирилган ишлаб чиқаришини ва улардан фойдаланишни 80%дан кўпроққа камайтиришга мажбур. Бугунги кунга келиб, ўзгартириш 80 та мамлакатдан кўпроқни ташкил этади.

Шуни таъкидлаш керакки, Кигали ўзгартиришини амалга ошириш орқали дунё хозорги асрда глобал исишнинг 0.5с даражасига қадар олдини олади, бу хужжатнинг глобал хароратнинг 2с даражага кўтарилишига тўсқинлик қилувчи муҳим ролни ўйнайди. 

 

Ўзбекистон Республикасининг Монреал протоколининг Кигали тузумига қўшилиши мақсадга мувофиқлиги тўғрисида тегишли дастлабки таҳлилий маълумот тайёрланди, бу эса давлат экология қўмитасининг 2020 йил 16 мартдаги 01-02/2-299-сонли хатида белгиланган тартибда Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Қонунчилик палатасига юборилди.

 

Давлат экология қўмитасининг 2020 йил 03-июндаги 02-02/2-720-сонли хатида иштирок этган вазирлик ва идораларга Ўзбекистон Республикасининг Кигали тузумига қўшилиши мақсадга мувофиқлигини ўрганиш якунлари тўғрисидаги таҳлилий маълумотлар Монреал протоколининг ГХФУ лар истеъмолини босқичма-босқич қисқартириш бўйича шарх ва таклифлар олиш учун юборилади.

 

Республиканинг барча тегишли вазирлик ва идораларидан жавоблар олинган бўлиб, унда Ўзбекистон Республикасини Кигайли тизимига қўшилиши мақсадга мувофиқлиги ташаббусини 95% вазирлик ва идоралар қўллаб-қувватлаган.

 

Таъкидлаш жоизки, Ўзбекистон Республикаси атроф муҳитни муҳофаза қилиш концепцияси доирасида 2030 йилгача Ўзбекистон Республикаси Монреал протоколига Кигали тузумига киритиш мақсадга мувофиқлиги масалаллари ишлаб чиқилиши кўзда тутилган.

 

Бундан ташқари, Ўзбекистон Республикасининг Монреал протоколига Кигали тузумига қўшилиш тўғрисидаги масалани ишлаб чиқиш 2019 йил 1 августдаги Ўзбекистон Республикаси Бош Вазирининг биринчи ўринбосари А.Раматов томонидан тасдиқланган атроф муҳитни муҳофаза қилиш соҳасидаги йўл ҳаритасига киритилган.

 

Ўзбекистон Республикаси молия вазирлиги халқаро экспертларни жалб қилган ҳолда Ўзбекистон Республикасини Кигали тузумига қўшганда юзага келиши мумкин бўлган молиявий иқтисодий ёки бошқа оқибатларни баҳолаш бўйича ишлар олиб борилмоқда.

 

Ҳозирги вақтда олинган маълумотларни умумлаштириш бўйича ишлар тугалланмоқда, шундан сўнг Ўзбекистон Республикасининг Монреал протоколига Кигали тузатилишига қўшилишнинг мақсадга мувофиқлиги тўғрисидаги тегишли ҳукумат қарорини қабул қилиш учун белгиланган тартибда юборилади.

 

Республика томонидан Ўзбекистон Республикасига импортни тартибга солиш ва озонни емирувчи моддаларни Ўзбекистон Республикасидан экспорт қилиш ва уларни ўз ичига олган маҳсулотларни тахлил қилиш, шунингдек ГХФУ истеъмол қилиш ва даражаси Ўзбекистон Республикаси учун камайтиришнинг тавсия этилган босқичларига эришиш мумкинлигини кўрсатмоқда.

 

Эслатиб ўтамиз Монреал протоколини Кигайли тузатувчи томонларга техник ёрдам кўрсатилади, истеъмолдан ГХФУларни босқичма-босқич олиб ташлаш ва бошқа турдаги совутгичларга ўтиш учун молиявий маблағни ажратилади.

 

Бундан ташқари Ўзбекистон учун муқобил ва табий совутгичлар ишлаб чиқариш бўйича ўз ишлаб чиқариш қувватларини йўлга қўйиш имконияти пайдо бўлади, бу эса қўшимча яшил иш ўринларини яратади. Шунингдек импорт қилинадиган товарлар рўйхатини камайтириш экспорт қилинадиган товарлар рўйхатини кўпайтириш ва шунга мувофиқ валюта маблағларини тежаш нуқтаи назаридан фойда кўради.

 

Маълумот учун.

Мамлакатимизда нефт газ ва кимё соҳасининг мавжуд ишлаб чиқариш қувватларида муқобил совутгичлар ишлаб чиқариш бўйича имкониятлар ва ишланмалар мавжуд . Хусусан Ўзбекистон Республикаси пропан, бутан ва углеводород совутгичлари бўлган бир қатор бошқа циклик углеводородар каби табиий газ захираларига эга. Бундан ташқари табий совутгичлар-аммиак ва карбонад ангидрид ишлаб чиқарадиган корхоналар мавжуд бўлиб, улар ишлаб чиқаришни модеренизатция қилиш учун қўшимча маблағларни жалб қилишни талаб қилади.

 

БМТнинг узоқ масофалардаги трансчегаравий ҳаво ифлосланиши тўғрисидаги конвенцияси

 

Ўзбекистон Республикаси трансчегаравий ҳаво ифлосланиши соҳасидаги барча халқаро тадбирларда иштирок этмоқда ва айни пайтда Ўзбекистон Республикасини мазкур конвенцияга қўшилишнинг мақсадга мувофиқлиги масаласи ишлаб чиқилмоқда.

 

1979 йилда қабул қилинган БМТнинг Европа иқтисодий комиссияси (ЕИК) нинг узоқ масофаларидаги трансчегаравий ҳаво ифлосланиши тўғрисидаги Конвенция ҳаво ифлосланишига қарши курашда қўшма ҳаракатлар учун замин яратди. Конвенция ҳаво ифлосланишини ва унинг минтақавий таъсирини ўрганиш ва мониторинг қилиш бўйича саъй-ҳаракатларни мувофиқлаштиришни ҳамда эмиссияларни камайтириш стратегиясини ишлаб чиқишни таъминлайдиган асосий халқаро битимлардан биридир.

 

Конвенция асосий ҳусусиятга эга бўлиб, унда умумий характердаги мажбуриятлар белгиланади, - ҳамкорлик қилиш, трансчегаравий ҳаво ифлосланишига олиб келадиган зарарли моддалар эмиссиясини камайтириш, ахборот билан таъминлаш ва алмашиш бўйича чора-тадбирларни амалга ошириш. Ушбу вазифаларни бажариш учун Конвенция томонлари биргаликда амалга ошириш лойиҳаларини ишлаб чиқиш ва амалга оширишга ёрдам бериш учун Конвенция Котибиятига, халқаро фондларга ва ташкилотларга мурожаат қилиш ҳуқуқига эга.

 

Конвенция конвенциялар билан тенг кучга эга бўлган протоколлар деб аталадиган махсус битимлар орқали ифлослантирувчи моддаларни назорат қилишнинг аниқ чора-тадбирлари бўйича музокаралар жараёнини ўз ичига олади. Шунингдек, у атмосферага эмиссияларни камайтириш бўйича минтақавий стратегияларни тадқиқ қилиш, мониторинг қилиш ва ривожлантириш бўйича саъй-ҳаракатларни мувофиқлаштиради.

 

Ушбу ҳужжат мажбурий ҳуқуқий кучга эга протоколларни ишлаб чиқиш орқали муайян ифлослантирувчи моддаларнинг эмиссиясини чеклаш учун асос яратди. 1984 йилдан буён саккизта протокол қабул қилинди. Протоколлар олтингугурт (олтингугурт диоксиди), азот оксиди, учувчи органик бирикмалар (ВОC), оғир металлар ва чидамли органик ифлослантирувчи моддалар (СОС) эмиссиясини ва трансчегаравий оқимларини камайтиришга қаратилган. Бир протокол, кучга киргунга қадар, оксидланишни, эутрофикатсияни ва сирт озон ҳосил бўлишига олиб келадиган олтингугурт диоксиди, азот оксиди, аммиак ва ВОC эмиссиясини камайтиришга қаратилган.

 

Айни пайтда Ўзбекистон Республикасини БМТ ЕИК Конвенциясига "узоқ масофаларга ҳаво трансчегаравий ифлосланиши тўғрисида" ги (КТСВБР) қўшилиш мақсадга мувофиқлиги масаласи фаол иш олиб бормоқда. Ўзбекистон Республикасини ушбу Конвенцияга қўшишнинг мақсадга мувофиқлигини ўрганиш якунлари бўйича таҳлилий эслатма тузилди, бу эса тегишли вазирлик ва идораларга фикр олиш учун белгиланган тартибда йўналтирилади. Шу билан бирга, ушбу Конвенцияга Ўзбекистон Республикаси қўшилишининг мумкин бўлган молиявий-иқтисодий ёки бошқа оқибатларини баҳолаш зарурлиги тўғрисида музокаралар олиб борилмоқда.

Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш бошқармасининг асосий вазифалари қуйидагилардан иборат:

– корхоналарда, муассасаларда, ташкилотларда, жамоат ташкилотларида ва фуқаролар ўртасида атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш соҳасида давлат назоратини олиб боради;

– атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш соҳасида асосий йўналишларида лойиҳалар ишлаб чиқиш, Республика ҳудудида атмосфера ҳавосин муҳофаза қилиш соҳасида ягона илмий-техник сиёсатни амалга оширади;

– атмосфера ҳавосини табий таркибини сақлаш ва ундан оқилона фойдаланиш;

– атмосфера ҳавосини қулай сифатлилигини таъминлаш;
 

Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш бошқармаси ўзига юклатилган вазифаларга мувофиқ:

– Республика ва тармоқ, идоравий нормативларини, атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш қоидалари ва стандартларини ишлаб чиқади ва тасдиқлашда иштирок этади;

– Атмосфера ҳавосини ифлосланишини камайтириш, уларни табиатни муҳофаза қилиш ва табиатдан оқилона фойдаланиш бўйича мақсадли давлат дастурларига киритиш учун таклифлар киритади;

– Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш бўйича вазирликлар, давлат қўмиталари,идоралар ва бошқа табиатдан фойдаланувчи корхоналарга дастур ва тадбирлар режаларини мувофиқлаштириш бўйича таклифлар беради;

– Республика ва тармоқ идоравий нормативларини, атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш қоидалари ва стандартларини ишлаб чиқиш ва тасдиқлаш, атмосфера ҳавосини ифлосланишини назорат қилишда иштирок этади;

– Давлат экология қўмитаси рахбариятининг топшириғига биноан озонни емирувчи моддаларни олиб кириш квоталарини белгилайди ва уларни Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасига белгиланган тартибда тасдиқлаш учун таклифлар киритади;

– Ўзбекистон Республикасига олиб кириш учун белгиланган тартибда рухсатномалар бериш озонни бузувчи моддалар ва уларни ўз ичига олган маҳсулотларни Ўзбекистон Республикасидан олиб чиқиш ишларини ташкил этади, шунингдек бундай рухсатномалар беради;

– Хавфли юкларни Ўзбекистон Республикаси ҳудуди орқали транзит ташишни амалга ошириш учун белгиланган тартибда асосли ҳулосалар тайёрлайди;


Режалаштирилган ишни бажариш учун атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш бошқармаси Ўзбекистон Республикаси экология ва атроф муҳитни муҳофаза қилиш Давлат қўмитаси раиси томонидан тасдиқланган штатлар жадвалига мувофиқ мутахассислар билан тўлдирилади.

 

 


 

Озон емирувчи моддалар ва уларнинг таркибидаги маҳсулотларни импорт қилиш ёки экспорт қилишда рухсат бериш тартиб-таомиллари

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 09.01.2018 йилдаги 17-сонли "Ўзбекистон Республикасига импортни тартибга солиш ва озонни бузувчи моддалар ва уларни ўз ичига олган маҳсулотларни Ўзбекистон Республикасидан экспорт қилишни янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида" ги қарорига мувофиқ, аризачи рухсатнома олиш учун Давлат хизматлари марказларига ёхуд ягона Портал орқали (www.my.gov.uz) Ўзбекистон Республикасининг интерактив давлат хизматлари қуйидаги ҳужжатлар:

1) озон емирувчи моддалар ва уларнинг таркибидаги маҳсулотларни импорт қилиш ёки экспорт қилишга рухсатнома бериш учун ариза;

2) озон емирувчи моддаларни ва уларни ўз ичига олган маҳсулотларни импорт қилиш ёки экспорт қилиш бўйича шартнома (шартнома, инвойс ва бошқалар) нусхаси;

3) озон емирувчи моддаларни утилизация қилиш ёки қайта тиклашни амалга оширган ихтисослаштирилган ташкилотнинг маълумотномаси, етказиб бериш ҳажмлари кўрсатилган ҳолда (илгари ишлатилган ва қайта тикланган озон емирувчи моддаларни Ўзбекистон Республикасига олиб киришда тақдим этилади);

4) рухсатнома бериш тўғрисидаги аризани кўриб чиқиш учун йиғим тўланганлиги тўғрисидаги банк ҳужжати;

5) импорт қилинадиган озон емирувчи моддаларнинг таркиби, шунингдек давлат экология қўмитасининг талабига биноан экспорт қилинадиган мамлакат томонидан берилган лицензиянинг нусхаси.


Таъкидлаш жоизки, аризачи рухсатнома бериш учун аризани кўриб чиқиш учун тақдим этиладиган маълумотларнинг тўғрилиги учун жавобгардир.

Таъкидлаш жоизки, Давлат экология қўмитаси зарурат бўлганда аризачининг мамлакат экспорт қилувчи ваколатли органларидан озон емирувчи моддалар, уларнинг таркибидаги маҳсулотлар, аризада кўрсатилган маълумотларга мувофиқлиги тўғрисидаги қўшимча ҳужжатлар ва маълумотларни олмасдан, шунингдек, Ўзбекистон Республикаси давлат божхона қўмитаси ходимлари билан биргаликда визуал кўрикдан, инструментал ўлчашлар, ўрганиш, тадқиқ қилиш, сўров ва бошқа маълумотларни олади.

Давлат хизматлари маркази ходими белгиланган тартибда Давлат экология қўмитаси томонидан тасдиқланган давлат хизматининг паспортига мувофиқ аризани тўлдиришнинг тўлиқлигини текширади.

Ариза рўйхатдан ўтказилгандан сўнг давлат хизматлари маркази ходими ариза берувчига ариза олганлиги тўғрисида квитанция беради ёки аризани рўйхатга олиш рақами кўрсатилган ҳолда ариза нусхасига тегишли белги қўяди.

Давлат хизматлари маркази ходими аризани олган кунида аризада кўрсатилган маълумотларни ягона Портал орқали Давлат экология қўмитасига ёки унинг ҳудудий бўлинмасига юбориладиган махсус шаклга шахсан киритади.

Ариза ариза берувчи жойлашган жойдаги давлат хизматлари марказига шахсан келиб тушган тақдирда, ариза Давлат хизматлари маркази томонидан ягона Портал орқали Давлат экология қўмитасига ёки унинг ҳудудий бўлинмасига юборилади.

Ариза берувчи томонидан давлат хизматлари марказига электрон ташувчида ариза тақдим этилган тақдирда, давлат хизматлари маркази ходими зарур ҳолларда унга ягона Портал орқали ўз-ўзига хизмат кўрсатиш учун ажратилган давлат хизматлари маркази биносида ариза юборишга кўмаклашади.

Ягона Портал орқали юборилган ариза ноёб рўйхатга олиш рақами берилган ҳолда автоматик тарзда қайд этилади.
 

Озон емирувчи моддаларни, уларнинг таркибидаги маҳсулотларни импорт қилиш ёки экспорт қилишга рухсатномалар бериш, моддалар ёки маҳсулотларда озон емирувчи моддалар мавжуд эмаслиги ҳақидаги хулосалар 
 

Босқичлар

Ижрочи

Чора-тадбирлар

Бажариш муддатлари

1-босқич

Аризачи –юридик ёки жисмони шахс

1. Моддалар ёки маҳсулотларнинг рўйхатга мувофиқ озонни бузувчи моддаларни ўз ичига олмаслиги тўғрисида рухсатнома ёки хулоса олиш учун зарур бўлган ариза ва ҳужжатларни тайёрлайди.

2. Давлат экология қўмитаси ёки унинг ҳудудий бўлинмасида ёки бевосита почта алоқаси воситалари орқали, 2018 йил 1 июлдан эса "Ягона дарча" маркази орқали ёки Ягона интерактив давлат хизматлари портал - www.mу.gov.uz (Ягона портал) ариза берувчининг илтимосига биноан

Аризачининг хоҳишига кўра

2-босқич

Ягона портал

 

Ягона портал орқали электрон шаклда тақдим этилган ариза Ягона порталда автоматик тарзда рўйхатга олиш рақами берилган ҳолда рўйхатга олинади

Ҳужжатларни қабул қилган куни

"Ягона дарча" маркази

"Ягона дарча" маркази орқали юборилган ариза Ягона Портал орқали Давлат экология қўмитасига ёки унинг ҳудудий бўлинмасига белгиланган тартибда қабул қилинади ва топширилади

Давлат экология қўмитаси ёки унинг ҳудудий бўлинмаси

Аризачига  ҳужжатларни қабул қилиш санаси кўрсатилган ҳолда дарҳол бериладиган (жўнатилган) инвентаризация бўйича озонни бузувчи моддалар мавжуд эмаслиги тўғрисида рухсатнома ёки хулоса олиш учун тақдим этилган ҳужжатларни қабул қилади.

3-босқич

Давлат экология қўмитаси ёки унинг ҳудудий бўлинмаси

1. Ариза, ҳужжатларни кўриб чиқади ва рухсат беради

ҳужжатлар тақдим этилган санадан бошлаб етти иш кунидан ошмайдиган муддатда

Давлат экология қўмитаси ёки унинг ҳудудий бўлинмаси Давлат божхона қўмитаси ходимлари билан биргаликда

2. Агар керак бўлса:

- қўшимча ҳужжатларни олади аризачи тегишли мамлакатнинг ваколатли органларидан озон бузувчи модда, уларнинг таркибидаги маҳсулот, аризада аризачи томонидан тақдим этилган маълумотларга мувофиқлиги тўғрисидаги маълумот;

- озон емирувчи моддалар, маҳсулотларни визуал текшириш, инструментал ўлчаш, ўрганиш ва бошқа баҳолашни амалга оширади, уларнинг таркиби.

3. Ариза, ҳужжатларни кўриб чиқади ва моддалар ёки маҳсулотлар озонни йўқ қилувчи моддаларни ўз ичига олмайди ва рухсат талаб қилинмайди деган хулосага келади. 2.) ҳужжатлар тақдим этилган санадан бошлаб йигирма иш кунидан ошмайдиган муддатда

Давлат экология қўмитасининг 4-босқичи ёки унинг ҳудудий бўлинмаси Аризачига озон емирувчи моддаларни ўз ичига олмайди ва рухсатнома талаб қилинмайди ёки ёзма равишда, 2018 йил 1 июлдан бошлаб "ягона дарча" маркази ёки ягона Портал орқали хабар беради. Ўз вақтида, қарор қабул қилинган кундан бошлаб бир иш кунидан ошмаслиги керак Рўйхатга тегишли ёзувни киритади. Қарор қабул қилинган куни Давлат экология қўмитасининг ёки унинг ҳудудий бўлинмасининг 5-босқичи рад этиш тўғрисида қарор қабул қилинган тақдирда белгиланган тартибда рухсатнома беришда хабарнома аризачига ёзма равишда юборилади (топширилади)

ҳужжатлар тақдим этилган санадан бошлаб йигирма иш кунидан ошмайдиган муддатда

4-босқич

Давлат экология қўмитаси ёки унинг ҳудудий бўлинмаси

 

 

2018 йил 1 июлдан эса "ягона дарча" маркази ёки ягона Портал орқали қонунчиликнинг аниқ нормалари ва ариза берувчи рад этиш сабабларини бартараф этиб, ҳужжатларни қайта тақдим этишга ҳақли бўлган муддат кўрсатилади

Ўз вақтида, қарор қабул қилинган кундан бошлаб бир иш кунидан ошмаслиги керак

Рўйхатга тегишли ёзувни киритади.

 Қарор қабул қилинган куни

5-босқич

Давлат экология қўмитаси ёки унинг ҳудудий бўлинмаси

Рад  этиш тўғрисида қарор қабул қилинган тақдирда белгиланган тартибда рухсатнома беришда хабарнома аризачига ёзма равишда юборилади (топширилади), 2018 йил 1 июлдан эса "ягона дарча" маркази ёки ягона Портал орқали қонунчиликнинг аниқ нормалари ва ариза берувчи рад этиш сабабларини бартараф этиб, ҳужжатларни қайта тақдим этишга ҳақли бўлган муддат кўрсатилган. Ўз вақтида,қарор қабул қилинган кундан бошлаб бир иш кунидан ошмаслиги керак

 Ўз вақтида, қарор қабул қилинган кундан бошлаб бир иш кунидан ошмаслиги керак

 Рўйхатга тегишли ёзувни киритади.

Қарор қабул қилинган куни

6 – босқич

Ариза берувчи-юридик ёки жисмоний шахс

Рухсатнома беришни рад этиш учун асос бўлган сабаблар бартараф этилган тақдирда рухсатнома бериш учун ҳужжатларни қайта кўриб чиқиш ҳуқуқига эга.

  Рухсатнома беришни рад этиш тўғрисидаги хабарномада кўрсатилган муддатда

7 – босқич

Давлат экология қўмитас ёки унинг ҳудудий бўлинмаси

Рухсатнома беришни рад этиш учун асос бўлган сабаблар бартараф этилган тақдирда рухсатнома бериш учун ҳужжатларни қайта кўриб чиқиш.

Ариза олинган кундан бошлаб ўн иш кунидан ошмайдиган муддатда

 

Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузганлик учун юридик ва жисмоний шахсларнинг жавобгарлиги

Таъкидлаш жоизки, фаолияти атмосфера ҳавосига ифлослантирувчи моддалар ва озон емирувчи моддаларни чиқариш билан боғлиқ бўлган корхоналар, муассасалар ва ташкилотлар:

– атмосфера ҳавосига эмиссияларни тозалаш ва унга зарарли жисмоний таъсирни камайтириш учун тузилмалар, иншоотлар ва асбоб-ускуналарни ишлатиш ва ишлаш қоидаларига риоя қилиш, шунингдек уларни назорат қилиш;

– озон емирувчи моддаларни ҳисобга олиш, уларни атмосфера ҳавосига чиқаришга йўл қўймаслик, қайта ишлашни амалга ошириш (уларни қайта ишлатиш учун дастлабки тозалаш);

– хўжалик объектлари атрофида санитария-ҳимоя зоналарини яратиш;

– атмосфера ҳавосига ифлослантирувчи моддаларнинг максимал рухсат этилган эмиссияси стандартларини белгилаш;

– атмосфера ҳавосига ифлослантирувчи моддалар эмиссиясини камайтириш ва (ёки) олдини олиш ва унга зарарли жисмоний таъсир кўрсатиш бўйича чоралар кўриш;

– атмосфера ҳавосига рухсат этилган максимал эмиссия стандартларига ва унга жисмоний омилларнинг зарарли таъсирига риоя этилишини назорат қилиш, уларнинг ҳисобини юритиш ва статистик ҳисоботларни тақдим этиш;

– атмосфера ҳавосига ифлослантирувчи моддалар чиқиндиларининг миқдорий ва сифатли таркибини аниқлаш учун намуналарни танлаб олиш ва ўлчашни таъминлаш;

– ёқилғи ёниши учун мўлжалланмаган жойларда ва (ёки) қурилмаларда ёқилғи сифатида ишлатиладиган ёқилғининг, моддаларнинг ёки моддаларнинг аралашмасининг ёнишига йўл қўймаслик, шунингдек ёқилғи бўлмаган материаллар ва чиқиндиларни ёқиш, ёниш махсус қурилмалар ёрдамида амалга ошириладиган ҳоллар бундан мустасно ва атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш тўғрисидаги қонун ҳужжатлари ва чиқиндилар тўғрисидаги қонун ҳужжатларига риоя этилиши;

– энергияни тежовчи ва (ёки) ресурсларни тежовчи технологияларни жорий этиш ва экологик тоза энергия манбаларидан фойдаланиш бўйича чоралар кўрсин;

– Ўзбекистон Республикаси экология ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш давлат қўмитаси билан келишилган, кутилган ноқулай об-ҳаво шароитлари туфайли ифлослантирувчи моддалар ва биологик организмларнинг атмосфера ҳавосига эмиссиясини камайтириш чора-тадбирларини амалга ошириш;

– корхона ва транспорт коммуникатсиялари таъсир доирасидаги атроф-муҳит ва аҳоли саломатлигига зарарли таъсирларни баҳолаш;

– сақлаш, ташиш, кучли заҳарли моддалар ва учувчан бирикмалардан фойдаланиш қоидалари ва улардан контейнерларни зарарсизлантириш шартларига риоя қилинг;

– атмосфера ҳавосига ифлослантирувчи моддаларнинг Воллей ва авария чиқиндиларини олдини олиш, потентсиал хавфли вазиятлар юзага келиши, шунингдек, атмосфера ҳавосининг трансчегаравий ифлосланишини камайтириш бўйича чоралар кўриш;

– чиқиндиларни утилизатсия қилишни таъминлаш ва уларни йиғиш ва қайта ишлаш вақтида атмосфера ҳавосининг ифлосланишини олдини олиш бўйича чоралар кўриш.
 

Ўзбекистон Республикасининг "атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш тўғрисида" ги Қонунининг 29-моддасига мувофиқ атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузганликда айбдор шахслар юқорида кўрсатилган қонун ҳужжатларини бузганлик учун жавобгар бўладилар.

Таъкидлаш жоизки, корхоналар, муассасалар, ташкилотлар ва фуқаролар атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш тўғрисидаги қонун ҳужжатларини бузганлик учун этказилган зарарни қонун ҳужжатларида белгиланган тартибда қоплашлари шарт. Зарарни қоплаш айбдорларни қонун ҳужжатларига мувофиқ жавобгарликдан озод қилмайди.
 

Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш соҳасидаги норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар

Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш соҳасидаги фаолият Ўзбекистон Республикасининг "атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш тўғрисида" ги Қонунига мувофиқ амалга оширилади, унда атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш бўйича Ўзбекистон Республикаси қонунчилигига риоя этилиши устидан давлат назоратини амалга ошириш чора-тадбирларини ташкил этиш ва амалга ошириш асосий фаолият ҳисобланади.

Юқоридаги қонуннинг 8 моддаси атмосфера ҳавосига ҳар бир статсионар эмиссия манбаи учун максимал рухсат этилган эмиссия стандартлари белгиланади. Рухсат этилган максимал эмиссия нормативларини ишлаб чиқиш тартиби Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2014 йил 21 январдаги "Экологик нормативлар лойиҳаларини ишлаб чиқиш ва келишиш тартиби тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида" 14-сон қарорига мувофиқ тартибга солинади.

Ўзбекистон Республикаси адлия вазирлиги томонидан 2006 йил 3 январдаги 1533-сон билан рўйхатга олинган "Ўзбекистон Республикаси корхоналари учун атмосферага ифлослантирувчи моддаларни ифлосланиш манбаларини хатловдан ўтказиш ва ифлослантирувчи моддаларни нормализатсия қилиш бўйича кўрсатмалар" га мувофиқ ифлослантирувчи моддалар эмиссиясини статсионар манбалардан ҳисоблаш амалга оширилади.

Екологик кўрсаткичларни яхшилаш учун республикада ишлаб чиқарилаётган автотранспорт воситаларининг чиқинди газларида ифлослантирувчи моддалар эмиссиясини чеклаш ишлаб чиқилди ва 2011 йил 1 августдан бошлаб миллий стандартлар жорий этилди:

1) ЎзДСT -35.24. "Ягона кўрсатмалар билан боғлиқ: кўринадиган ифлослантирувчи моддаларни чиқариш билан боғлиқ сиқилишдан алангаланадиган моторларни расмий тасдиқлаш; ИИ. автотранспорт воситаларини расмий равишда тасдиқлаш, уларнинг устига сиқишни билан ишлайдиган моторларни ўрнатиш, расмий равишда дизайн тури бўйича тасдиқланган; ИИИ. кўринадиган ифлослантирувчи моддалар чиқарилишига нисбатан сиқилишдан алангаланадиган восита билан автотранспорт воситаларини расмий тасдиқлаш; ИВ. бу бизнинг беморларимиз ва ходимларимиз учун катта шараф.1/Адд.23/Рев.2 25 апрел 1986 йил);

2) Ўз. ДСТ - 35.49. "Табиий газ ёки суюлтирилган газда ишлайдиган ва транспорт воситаларида фойдаланиш учун мўлжалланган мажбурий атеşлеме моторларидан ифлослантирувчи газсимон моддалар ва қаттиқ заррачалар эмиссиясини чеклаш бўйича чора - тадбирлар қабул қилиниши керак бўлган ягона кўрсатмалар" (БМТ эC қоидалари билан бир хил: № 49 4 Ревизёни (е/ЕCЕ/324-ЕCЕ/ТРАНС/505/Рев ҳужжати).1/Адд.48/Рев.4 13 август 2008 йил);

3) Ўз. ДСТ -35.83. "Двигателлар учун зарур бўлган ёқилғига қараб ифлослантирувчи эмиссияларга нисбатан транспорт воситаларини расмий тасдиқлаш бўйича ягона қоидалар" (БМТнинг ЭCЕ қоидалари билан бир хил: 83 Ревизён 3 (е/ЕCЕ/324 - эcе/ТРАНС/505/Рев ҳужжати).1/Адд.82/Рев.3 йил 14 июн 2005 йил).


Фойдаланилаётган автотранспорт воситалари учун қуйидаги давлат стандартлари ишлаб чиқилди ва амал қилади:

1) Гост 17.2.2.03 -87 "табиатни муҳофаза қилиш. Атмосфера. Бензин двигателлари билан чиқинди газларда углерод оксиди ва углеводородлар мазмунини ўлчаш нормалари ва усуллари. Хавфсизлик талаблари". (Ўзгартиришлар стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш бўйича давлатлараро Кенгаш томонидан қабул қилинди (12.10.98 йилдаги 14-сонли баённома). Давлатлараро Кенгашнинг 3080-сонли техник котибияти томонидан рўйхатга олинган).

2) 2 - сонли ГОСТ 21393-75 "дизелли Автомобиллар. Чиқинди газларининг тутуни. Нормалар ва ўлчаш усуллари. Хавфсизлик талаблари". (Ўзгартиришлар стандартлаштириш, метрология ва сертификатлаштириш бўйича давлатлараро Кенгаш томонидан қабул қилинган (1998 йил 12 октябрдаги 14-сонли баённома). Давлатлараро Кенгашнинг 3123-сонли техник котибияти томонидан рўйхатга олинган).

3) ЎзДСт 2305:2011 "табиатни муҳофаза қилиш. Атмосфера. Газ баллонли автомобилларнинг чиқинди газларида углерод оксиди ва углеводородларнинг таркибини ўлчаш нормалари ва усуллари".

 

 


 

  • Харита
  • Ҳимояланган табиий ҳудудлар
  • Очиқ маълумотлар
  • Алоқалар

Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш соҳасидаги тез-тез сўраладиган саволлар


Савол: атмосфера ҳавосида қайси моддалар мавжуд?

Жавоб:

Азот-78,08%;

Кислород-20,09%;

Аргон-0,93%;

карбонат Ангидрит - 0,033%.

Бошқа - 0,033 % (гелий, метан, криптон, азот оксиди, ксенон, водород).
 

Савол: республикада транспорт секторидан эмиссияларни истиқболга қисқартириш бўйича нима амалга оширилади?

Жавоб: 

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2009 йил 30 октябрдаги ПФ-5863-сонли Фармони билан тасдиқланган Ўзбекистон Республикаси атроф-муҳитни муҳофаза қилиш концепциясида атмосфера ҳавосига транспортнинг салбий таъсирини юмшатиш билан боғлиқ асосий чора-тадбирлар назарда тутилган бўлиб, бу шубҳасиз транспорт секторидан ифлослантирувчи моддалар эмиссиясини сезиларли даражада камайтиришга олиб келади.

 

Ушбу концепция доирасида 2020 йил 1 январдан бошлаб "евро-4" дан паст бўлган экологик синф мотор ёқилғисини ишлаб чиқариш учун янги қувватларни ишга тушириш тақиқланади.

 

Бундан ташқари, тақиқланган: 2022 йил 1 январдан бошлаб, "евро-3" ва 2023 йил 1 январдан бошлаб қуйида экологик синф мотор ёқилғи "эркин муомалага (импорт) учун" вақтинчалик импорт "ва" масала " божхона режими остида жойлаштириш-экологик синф мотор ёқилғи "евро-4" қуйида»; газ, бензин ва дизел двигателлари билан жиҳозланган "м" ва "Н" тоифадаги ғилдиракли транспорт воситаларини ишлатиш ва сотиш мақсадида 2022 йил 1 январдан бошлаб "вақтинчалик импорт" ва "эркин муомалага чиқариш (импорт)" божхона режимига жойлаштириш, уларнинг токсиклиги "евро-4" экологик синфининг талабларига жавоб бермайди.

 

Савол: чанг ва газни тозалаш қурилмаларининг турлари қандай?

Жавоб:

1. Чанг зарраларини (тсиклонларни) қуруқ тозалаш.

2. Нам тозалаш (Снуббера).

3. Филтрлар (енг, мато филтри)

4. Электр филтрлари.

5. Кимёвий тозалаш ускуналари.

6. Иссиқлик ва термокаталитик тозалаш қурилмалари.

7. Бошқалар.

Атмосфера ҳавосини муҳофаза қилиш бошқармаси
   

Бошқарма бошлиғи

Калимбетов
Азизжон Алламбергенович

(+988) 71 207 07 70
(ички рақам 7070#)

Электрон почта:
atmosphere@uznature.uz