2020 йилнинг 28 ва 30 октябрь кунлари Тошкент шаҳрида Марказий Осиё минтақавий экология маркази (МОМЭМ) томонидан Европа Иттифоқи кўмаги остида амалга оширилган UzWaterAware лойиҳасининг якуний ва ҳисобот тадбирлари бўлиб ўтмоқда.
UzWaterAware лойиҳаси (тўлиқ номланиши: “Ўзбекистонда сув ва экологияни барқарор ривожлантириш бўйича хабардорликни ошириш ва ҳамкорлик. 3-компонент”) Европа Иттифоқининг йирик лойиҳаси — “Ўзбекистоннинг қишлоқ жойларида сувни барқарор бошқариш" дастурининг 3-компоненти, яъни бир қисми ҳисобланади, унинг миллий ҳамкори — Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлиги. Лойиҳа 2016 йилнинг ноябрь ойидан 2020 йилнинг ноябрь ойига қадар мамлакатимизнинг 9 вилояти ва Тошкент шаҳрида амалга оширилди.
Аҳоли кенг қатламларининг иқлим ўзгариши шароитида сув ресурсларидан оқилона фойдаланиш ва атроф-муҳитни муҳофаза қилишнинг аҳамияти ҳақида хабардорлик ва билим даражасини ошириш, шунингдек, вазирликлар ва уларнинг матбуот хизматлари, ННТ, ёшлар ташкилотлари ҳамда ОАВ билан ҳамкорликни ва ўзаро алоқаларни мустаҳкамлаш кабилар лойиҳадан кўзланган асосий мақсадлардир.
Асосий якуний тадбирни ЎзР Сув хўжалиги вазири ўринбосари (лойиҳанинг миллий ҳамкори) Акмал Мирзаев, ЕИнинг Ўзбекистондаги делегацияси ҳамкорлик бўлими бошлиғи Франсуа Бежо, МОМЭМ Ижрочи директори Зафар Маҳмудов, “Сувчи” ННТ директори (лойиҳанинг ҳамижрочиси) Тохир Мажидов, шунингдек ЕИнинг юқорида келтирилган Дастурининг бошқа компонентлари менежери д-р Каролина Милов (1-компонент, GIZ) ва мутахассис Малика Икромова (2-компонент, БМТ ТР) очиб беришди.
«3-компонент доирасида Сув хўжалиги вазирлиги матбуот хизматининг Марказий Осиё минтақавий экологик маркази, нодавлат нотижорат ташкилотлар ва оммавий ахборот воситалари билан ҳамкорлик ришталари мустаҳкамланди. Бу ҳамкорлик сув хўжалиги соҳасида давлат сиёсатини амалга оширилиши тўғрисида аҳолининг хабардорлигини ва билимларини ошириш йўлида биргаликда саъй-ҳаракатлар олиб бориш имконини берди. Ўзбекистон Республикаси Сув хўжалиги вазирлиги келгусида худди шу каби лойиҳаларни амалга ошириш учун ҳамкорлик қилишга тайёр эканлигини билдиради», - дейди вазир ўринбосари Акмал Мирзаев.
Лойиҳанинг натижаларини сарҳисоб қилиш ва эришилган ютуқларни муҳокама қилиш учун халқаро ва давлат ташкилотлари вакиллари, шунингдек, бевосита фаол ҳамкорлар ва лойиҳа иштирокчилари – нодавлат ташкилотлар вакиллари, экспертлар, журналистлар таклиф этилди.
“Европа Иттифоқи сув ресурсларини Марказий. Осиё минтақасини ривожлантиришни қўллаб-қувватлашнинг асосий устувор йўналишларидан бири сифатида белгилаган. Тегишли вазирликларнинг матбуот хизматлари, ОАВ ва ННТ ўртасида яратилган кенг ҳамкорлик тармоғи "Ўзбекистоннинг қишлоқ жойларида сув ресурсларини барқарор бошқариш" дастури доирасидан ташқарида ҳам ўзаро ҳамкорликни давом эттиришига чин дилдан умид қилиб қоламан, — дейди Европа Иттифоқи Ўзбекистондаги Делегациясининг ҳамкорлик бўлими бошлиғи Франсуа Бежо. — Ишончим комилки, аҳоли учун сувни тежаш амалиётлари сингари дадил чораларни ҳозирданоқ кўрсак, келажакда йўлимизда кўндаланг туриши мумкин бўлган олдиндан тахмин қилинадиган муаммоларни четлаб ўта оламиз. Шу мақсадда биз сув ресурсларини бошқариш ва табиий. ресурслардан барқарор фойдаланиш усулларини янада такомиллаштириш бўйича Ўзбекистон ҳукумати билан биргаликдаги саъй-ҳаракатларимизни давом эттирамиз”.
30 октябрь куни тадбирлар расмиятчиликдан бироз йироқроқ шаклда ўтказилади ва лойиҳанинг фаол иштирокчилари — ҳамкор ННТлар, журналистлар, экспертлар ҳамда сув-экология соҳасидаги идоралар матбуот хизматлари вакилларини жамлайди.
“Ҳамкор ННТлар, журналистлар ва кўплаб тадбирларимизнинг иштирокчилари бир неча маротаба таъкидлаганидек, UzWaterAware ҳақиқатан ҳам ноодатий, ёрқин ҳамда кўп жиҳатдан позитив-экспериментал лойиҳага айланди, - таъкидлайди лойиҳа менежери, МОМЭМнинг Ўзбекистондаги филиали директори Шаҳноза Умарова. – Лойиҳа ностандарт ёндошувларни ва сув-экология тўғрисидаги маълумотларни турли тадбирлар орқали, шу жумладан, мақсадли аудитория учун тушунарли шаклда тайёрланган “билим маҳсулотларини қизиқарли қилиб етказиб бериш мумкинлигини дадил намоён этди. Чунки сув мавзуси, айниқса, сув ресурсларидан оқилона фойдаланиш мавзуси ёшимиз, фаолият соҳамиз ва қизиқишларимиздан қатъий назар ҳар биримизга тааллуқлидир. Айниқса, сув ресурслари нисбатан чекланган ҳудудда яшаётганимизни инобатга оладиган бўлсак, бу айниқса долзарб масала. Агар умумий ечимлар ҳақида ҳозир ўйлаб кўрмасак, келгусида бизларни умумий муаммолар кутмоқда. Айнан шулар – муаммолар ва ечимлар ҳақида – кўплаб сув тежаш мавзусига бағишлаб ўтказилган эко-марафонлар ва эко-дарслар, тренинглар, маҳорат-дарслари, республикамиз вилоятлари ҳамда Европа мамлакатлари – Испания ва Германияга уюштирилган сайёр демо- ҳамда стади-сафарлар доирасида UzWaterAware лойиҳаси ўз ҳамкорлари билан биргаликда сўзлаб берди ва уларни кўрсатиб берди ҳам”.
«БИЛИМ МАҲСУЛОТЛАРИ» — «UzWaterAware» лойиҳаси мақсадларининг барқарорлиги намунаси
Ўз ишини тугаллаганидан кейин UzWaterAware лойиҳаси кенг қамровда ва бепул тарқатиш учун махсус ишлаб чиқилган “билим маҳсуллари”ни мерос қолдирмоқда:
– сув ҳақидаги 5 та анимацион ролик, сув-экология дарсини ўтказиш учун тайёр қўлланма форматида яратилган (рус, ўзбек ва инглиз тилларида). Уларни YouTube даги UzWaterAware Project канали ҳамда мазкур роликларни эълон қилган Интернет-ОАВ ва ҳамкорларнинг сайтларидан юклаб олиш ёки кўриш мумкин;
Лойиҳа ҳаммуаллифи “Сувчи” ННТнинг иши олтита вилоятга йўналтирилган эди, булар: Фарғона, Самарқанд, Сурхондарё, Сирдарё ва Хоразм вилоятлари, шунингдек Қорақалпоғистон Республикаси. Лойиҳани амалга ошириш жараёнида 2017 йилдан бошлаб “Сувчи” ННТ махсус ишлаб чиқилган ва тайёрланган ахборот тақдимотлари ва материалларидан фойдаланган ҳолда 4300 дан ортиқ қатнашчи учун аҳоли билан сув ва экология масалалари бўйича семинарлар, ОАВ ва ёшлар билан тематик давра суҳбатлари, журналистлар, ННТ вакиллари ва маҳаллий мутахассислар учун тренинглар, болалар учун интерактив тадбирлар, сув хўжалиги объектларига медиа-сафарлар ташкил этди ва ўтказди. “Сувчи” ННТ фаолияти туфайли 300 дан ортиқ журналистик асарлар вилоятлар нашрлари ва телевидениеда тайёрланди.
Шунингдек, UzWaterAware лойиҳаси доирасида ҳамкор ННТлар қуйидагиларни тайёрладилар:
– ОАВ ва ННТ учун услубий қўлланмалар (ЖТМ ва BORDA (Германия) учта тилда ишлаб чиқилди);
– ўқитувчилар учун ўқув қўлланма ва болалар учун ўқув материаллари (“Экомактаб” ННТ томонидан рус ва ўзбек тилларида ишлаб чиқилган);
– сув-экология онлайн викторинаси контенти, 36 та савол-жавобдан иборат (Потребитель.уз Facebook платформаси томонидан ишлаб чиқилган).
Ака-ука Хасан ва Хусанларнинг оилалари UzWaterAware лойиҳасининг қаҳрамонларига айланишди. Оилаларнинг бири сувни тежаш ва ҳурмат қилиш кераклигини билади ва шундай қилади ҳам. Бошқаси эса бу ҳақда шунчаки билади, лекин уни асрамайди. Лойиҳанинг шиори ва хештеглари сифатида сувга тежамкорона ва айнан ҳурмат билан муносабатда бўлиш туйғусини тарбиялашга қаратилган “suvni hurmatlang – уважайте воду – respect water” бирикмаси танланди, ахир сувсиз ҳаёт ҳам бўлмасди. Лойиҳа хештеглари: #suvnihurmatlang, #уважайтеводу, #respectwater.
«UzWaterAware» лойҳаси рақамлар ва ҳодисаларда
UzWaterAware лойиҳаси доирасида тадбирларни биргаликда амалга оширишга ҳамда МОМЭМнинг Ўзбекистондаги филиали билан ҳамкорликка мамлакатнинг 9 ТА ФАОЛ СУВ-ЭКОЛОГИЯ СОҲАСИДАГИ ННТЛАРИ, айнан эса Ўзбекистон Экологик ҳаракати, “Юксалиш” умуммиллий ҳаракати, Журналистларни қайта тайёрлаш маркази (ЖТМ), Замонавий журналистикани ривожлантириш маркази (ЗЖРМ), Хоразмнинг KRASS агро-консалтинг маркази (Урганч), “Экомактаб” ННТ, “Саломатлик плюс экология” ННТ (Қўқон), “Экологик тоза Фарғона учун” ННТ (Фарғона), “Родничок” ННТ (Тошкент вилояти) жалб этилди.
Бутун республикамиз бўйлаб 35 ТА СУВ-ЭКОЛОГИЯ СОҲАСИДАГИ ННТ ходимлари UzWaterAware лойиҳасининг вилоятлардаги маҳаллий ҳокимият органлари кўмагида асосий ННТ билан биргаликда амалга оширилган турли сайёр тренинглар ва демо-турларда қатнашдилар.
Давлат ташкилотлари – ЎзР Сув хўжалиги вазирлиги ва ЎзР Давлат экология кўмитаси ҳамда уларнинг матбуот хизматлари билан яқин ҳамкорлик ўрнатилди. UzWaterAware лойиҳаси доирасида ушбу бўлимларнинг матбуот хизматлари маҳаллий ва хорижий маърузачилар ва мураббийлар иштирокидаги ихтисослаштирилган профессионал йўналтирилган тадбирлар, тренинглар, демо-турлар иштирокчилари бўлишди. Асосий эътибор ушбу матбуот хизматлари, ННТ ва ОАВ ўртасидаги ўзаро алоқаларни ривожлантиришга қаратилди, шунинг учун лойиҳада ушбу мақсадли гуруҳлар учун биргаликдаги тадбирлар ташкил этилди. Лойиҳа ташкилотчиларининг фикрига кўра, ушбу ўзаро ҳамкорлик сув ресурсларига эҳтиёткорлик билан муносабатда бўлиш ва улардан самарали фойдаланиш масалалари бўйича Ўзбекистон аҳолисининг хабардорлигини ошириш мақсадида барқарорликни ва доимий равишда маълумотларнинг кенг тарқалишини таъминлайди.
Ҳаммаси бўлиб UzWaterAware лойиҳасини амалга ошириш давомида шериклар билан биргаликда 100 га яқин турли форматдаги ТАДБИРЛАР ўтказилди, айнан эса:
– ННТ, ОАВ ва матбуот хизматлари учун маҳаллий ва халқаро тренерлар билан 22 та СEМИНАР ВА ТРЕНИНГ;
– болалар ва ўқитувчилар учун 30 дан ортиқ ЭКО ДАРСЛАР;
– Сувни тежайдиган технологиялар (томчилатиб суғориш, гидрогель) бўйича ФЕРМЕРЛАР УЧУН 5 МАҲОРАТ ДАРСИ;
– Ўзбекистонда ва Қорақалпоғистон Республикасида СИНОВ ОБЪЕКТЛАРИГА 10 ТА ДEМО-ТУР;
– Орол бўйи ҳудуди, Марказий Осиё мамлакатлари ва Европага 7 та МEДИА ВА СТАДИ САЁҲАТЛАР;
– Республиканинг турли минтақаларида 5 та ЭКО-МАРАФОН;
– Сув мавзусида 7 ТА ИЖОДИЙ ТАНЛОВ ва БИТТА билим берувчи 12 ҳафталик онлайн викторина;
– ТИҚХММИ талабаларининг сувни тежаш бўйича 4 та лойиҳасини қўллаб-қувватловчи 1 та МИНИ-ГРАНТЛАР ДАСТУРИ;
ОАВ, ННТ, ёшлар учун давра суҳбатлари ва медиа-брифинглар, фаол сув-экология соҳаси ННТ вакиллари билан ҳар йиллик учрашувлар.
Ҳаммаси бўлиб 2016-2020 йиллар мобайнида 250 га яқин ННТ вакиллари, журналистлар ва блогерлар, шунингдек, ЎН МИНГЛАБ мактаб ўқувчилари, ўқитувчилар, фермерлар, жамоат фаоллари UzWaterAware лойиҳасининг бенефициарлари ва иштирокчиларига айланишди.
Лойиҳани амалга оширишда ОАВ ВАКИЛЛАРИ, ЖУМЛАДАН ВИЛОЯТЛАР ТАҲРИРИЯТ ВА БЛОГЕРЛАРИНИНГ фаол жалб этилиши натижасида ахборот маконида сув ва экология мавзуларида 600 ДАН ЗИЁД БОСМА, ОНЛАЙН, АУДИО ВА ВИДEО МАТEРИАЛЛАР тақдим этилди.
Давлат экология қўмитаси
Матбуот хизмати
