2023-yilning 13–17-noyabr kunlari “Silk Road Samarkand” kongress markazida BMT Konvensiyasi (CRIC-21) ijrosini ko‘rib chiqish qo‘mitasining 21-sessiyasi bo‘lib o‘tmoqda.
Tadbirda 196 mamlakat va Yevropa Ittifoqidan 500 ga yaqin delegatlar, fuqarolik jamiyati va ilmiy doiralar vakillari ishtirok etmoqda. Ular Konvensiyaning strategik maqsadlariga erishish yo'lidagi taraqqiyotni ko'rib chiqadilar. UNCCD imzolanganidan beri birinchi marta uning eng muhim yig'ilishlaridan biri Markaziy Osiyoda o'tkazilmoqda.
CRIC-21 ishtirokchilari BMTning 2018–2030-yillarga moʻljallangan strategiyasiga muvofiq yer degradatsiyasining oldini olish boʻyicha global maqsadlarga erishish boʻyicha taraqqiyotni koʻrib chiqish va tavsiyalar berish imkoniyatiga ega boʻladi.
Tadbirning ochilish marosimida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning tabrik so‘zi o‘qib eshittirildi.
“Oliy forum kun tartibidan zamonamizning iqlim muammolariga birgalikda qarshi turish va choʻllanishga qarshi kurashda keng xalqaro hamkorlikni rivojlantirishga oid hayotiy muhim masalalar oʻrin olgan. Taʼkidlashni istardimki, Oʻzbekiston va butun Markaziy Osiyo mintaqasi iqlim o'zgarishining salbiy ta'siri va ular keltirib chiqaradigan ijtimoiy, ekologik muammolarning og'ir oqibatlarini to'liq his qilmoqda.
Bugun biz bir avlodning ko‘z o‘ngida yo‘q bo‘lib borayotgan Orol dengizi global halokatining og‘ir oqibatlariga qarshi kurashyapmiz. Bu tahdidlarning barchasi va boshqa ko‘plab omillar nafaqat mintaqamizda, balki butun dunyoda aholi farovonligi va salomatligiga bevosita ta’sir ko‘rsatmoqda, bu esa Barqaror rivojlanishning asosiy maqsadlariga erishish yo‘lida hamkorlikni yanada mustahkamlash taqozo etmoqda.
O‘zbekistonning joriy sessiya yakunlariga ko‘ra qum va chang bo‘ronlari bo‘yicha Samarqand deklaratsiyasini qabul qilish tashabbusi xalqaro ekspertlar hamjamiyati tomonidan qo‘llab-quvvatlanishiga ishonaman.
Ishonchim komilki, mazkur ko‘p tomonlama hujjat ana shunday jiddiy ekologik muammolardan erta ogohlantirish va samarali kurashishga qaratilgan umumiy sa’y-harakatlarimizga muhim hissa bo‘lib, ilmiy almashinuvni kengaytiradi, yangi texnik ko‘mak dasturlari va maqsadli investitsiya loyihalarini amalga oshirishga xizmat qiladi”, — dedi Shavkat Mirziyoyev.
Tadbirning 1-kuni doirasida, 13-noyabr kuni birinchi yalpi majlis boshlandi, unda CRIC-21 raisi, UNCCD ijrochi kotibi Ibrohim Tiau, Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati Raisi Tanzila Norboeva va Ekologiya, atrof-muhitni muhofaza qilish va iqlim o‘zgarishi vaziri Aziz Abduhakimov nutq so‘zladi.
“Dunyo boʻylab biz kuzatayotgan qurgʻoqchilik, oʻrmon yongʻinlari va jazirama toʻlqinlar bir-biri bilan bogʻliq boʻlgan iqlim va tabiat inqirozlarining alomatlaridir. 2015-yildan beri taxminan 4 million kvadrat km sog'lom va unumdor yerlar - taxminan O'rta Osiyo hajmiga teng maydon yo'qolgan. 2030-yilga borib yerdan foydalanish boʻyicha global maqsadlarga erishish uchun yerning keyingi degradatsiyasini zudlik bilan toʻxtatishimiz va kamida 1 milliard gektar maydonni tiklashimiz kerak”, — dedi BMTning choʻllanishga qarshi kurash boʻyicha konvensiyasi ijrochi kotibi Ibrohim Tiau.
Ushbu yig'ilish juda muhim vaqtda bo'lib o'tmoqda, chunki UNCCD tomonidan taqdim etilgan so'nggi ma'lumotlar shuni ko'rsatadiki, dunyodagi sog'lom va unumdor yerlarning yillik yo'qotilishi taxminan 100 million gektarni tashkil qiladi. Mavjud tendensiyalar davom etsa, 2030-yilga borib dunyoda yer degradatsiyasining neytralligiga erishish uchun 1,5 milliard gektar maydonni tiklash kerak bo'ladi. Biroq, qo'shimcha tanazzulni to'xtatish va mavjud majburiyatlarning bajarilishini tezlashtirish belgilangan maqsadlardan oshib ketishi mumkin.
“Dunyo uch tomonlama global inqiroz bilan kurashayotgan bir paytda yerga bo‘lgan munosabatlarimizni qayta ko‘rib chiqish dolzarb masaladir. Yerlarimizni sog‘lom saqlash iqlim o‘zgarishi oqibatlarini yumshatish va moslashish borasidagi sa’y-harakatlarimizda ustuvor vazifa bo‘lishi kerak.
CRIC-21 ko‘rgazmasining O‘zbekistonda o‘tkazilishi bejiz emas, chunki u yer degradatsiyasining barcha salbiy oqibatlarini — qurg‘oqchilik, qum va chang bo‘ronlaridan tortib qishloq xo‘jaligi mahsuldorligi va biologik xilma-xillikni yo‘qotishgacha boshdan kechirayotgan eng zaif mamlakatlardan biri misolidir.
Asrlar davomida o‘zbeklar an’anaviy ravishda dehqonchilik bilan shug‘ullanib kelgan, shu bois yer tarixda eng muhim tirikchilik manbai hisoblangan. Binobarin, bu muhim tirikchilik manbaini jiddiy tahdid ostida ko‘rish xavotir uyg‘otadi va aniq chora-tadbirlar ko‘rish zarurligidan dalolat beradi.
Iqlim o'zgarishi va inson faoliyati tufayli ko'plab muammolarga duch kelsak-da, biz ularni yer va umuman tabiat bilan munosabatlarimizni chinakam qayta ko'rib chiqish imkoniyati sifatida ko'ramiz. Atrof-muhit va iqlim o‘zgarishlari kun tartibi O‘zbekiston hukumatining eng muhim strategik ustuvor yo‘nalishlaridan biri ekanligini mamnuniyat bilan ma’lum qilmoqchiman. Biz yer degradatsiyasining neytralligiga erishishga intilamiz va bu borada dastlabki natijalarni ko‘ryapmiz”, — dedi Aziz Abduhakimov.
Ta’kidlash joizki, O‘zbekiston Respublikasi Osiyo mintaqasi va MDH davlatlari orasida birinchi bo‘lib 1995-yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Cho‘llanishga qarshi kurash to‘g‘risidagi konvensiyasini ratifikatsiya qilgan edi.
